Fotoğraf: edu.glogster.com
İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı ve Cumhuriyet Halk Partisi’nin (CHP) Cumhurbaşkanı adayı Ekrem İmamoğlu’nun 19 Mart’ta gözaltına alınmasıyla başlayan operasyonun tozu dumanı arasında Meclis’ten geçen bir yasa vardı.
AKP’nin hazırlayıp Meclis’e sunduğu Siber Güvenlik Kanun Teklifi, AKP-MHP oylarıyla kabul edilerek 12 Mart’ta yasalaştı. ‘Sansür’ ve ‘ifade özgürlüğü’ üzerinden tartışılan yasayla getirilen temel düzenlemeler özetle şöyle:
– Yeni kurulan Siber Güvenlik Başkanlığı (SGB); kritik sistemlerin korunması, siber saldırıların tespiti ve önlenmesi konusunda çalışmalar yapacak.
– Başkanlık, kurumların bünyesinde Siber Olaylara Müdahale Ekipleri (SOME) kurarak denetleyecek ve periyodik olarak siber güvenlik tatbikatları düzenleyecek.
– Siber Güvenlik Başkanlığı, gerçekleşen saldırılara hızlı şekilde müdahale edecek. Siber saldırılara ait veriler, log kayıtları ve dijital izler takip edilip suç unsuru bulunduğunda adli makamlara iletilecek.
– Siber Güvenlik Başkanlığı, gerekli durumlarda siber güvenliği ilgilendiren tüm faaliyetleri denetleyebilecek ve bağımsız denetim kuruluşlarını da bu süreçte görevlendirebilecek.
Kanunla, Türkiye’nin dijital altyapısına saldırı yapanlara 8 ila 12 yıl arasında hapis cezası verilecek. Siber saldırı sonucu elde edilen verileri dağıtan veya satışa çıkaranlara 10 ila 15 yıl arasında, sır saklama yükümlülüğünü ihlal edenlere ise 4 ila 8 yıl arasında hapis cezası öngörülüyor.
Yetkililerin talep ettiği bilgi, belge, donanım, yazılım ve verileri vermeyi reddeden kişi ve kurumlara ise 3 yıla kadar hapis ve 1.500 güne kadar adli para cezası verilebilecek.
21 maddelik kanun, basın ve fikir özgürlüğüne yeni sınırlamalar getirdiği ve keyfi uygulamalara yol açabileceği gerekçesiyle muhalefet partileri ve sivil toplum tarafından eleştiriliyor.
Özellikle gazeteciler ve meslek örgütleri yasanın bir sansür aracına dönüşmesinden endişeli.
Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC), sadece gazetecilerin değil tüm toplumun gözetim altına alınacağını vurgulayarak “Toplum keyfi uygulamalarla gözetim altında tutulacaktır. Özel hayatın gizliliği, keyfi uygulamalara konu olabilecektir” dedi.
TGC; görünür gerçeğe uygun haber yaptığı halde ‘algı oluşturma’ iddiası ve ‘haber kaynağından elde ettiği bilgileri bulundurduğu’ gerekçesiyle gazetecilerin hapis cezası tehdidiyle karşı karşıya kalacağına dikkat çekiyor.
İfade Özgürlüğü Derneği (İFÖD) ise Siber Olaylara Müdahale Ekipleri’nin (SOME) kimlerden oluşacağını, yetkilerinin ne olduğunu soruyor ve tüm bu belirsizliklerin bireylerin haklarını keyfi müdahalelere karşı savunmasız bıraktığını söylüyor.
16’ncı ve 17’nci maddelerin belirsiz tanımlarla dolu olduğunu belirten İFÖD “Özellikle gazeteciler, sivil toplum kuruluşları ve insan hakları savunucuları gibi toplumun demokratik denetim işlevini yerine getiren gruplar üzerinde caydırıcı bir etki yaratacağı açıktır” dedi.
Tüm bu ve benzer eleştirilerin ardından muhalefet partilerinden gelen yoğun itirazlar üzerine Meclis Genel Kurulu’nda kısmi değişikliklere gidilse de eleştiriler sürüyor.
21 maddelik teklifin tartışmalı 8’inci ve 16’ncı maddeleri verilen önergeler üzerine değiştirilse de ifade özgürlüğünün kısıtlanabileceğine dair endişeler giderilmiş değil.
Siber Güvenlik Kurulu’nun başkanına konutta, işyerinde ve kamuya açık olmayan kapalı alanlarda arama, kopya çıkarma ile el koyma yetkisi veren 8’inci madde kanun metninden çıkarılarak bu yetki savcıya verildi.
Teklifin bir diğer tartışmalı maddesi olan 16’ncı maddesinde de ‘veri sızıntısı’ ifadesi de ‘siber güvenlikle ilgili veri sızıntısı’ olarak değiştirildi, ‘içerik yayanlara’ ifadesi de ‘içerik oluşturanlara’ olarak düzenlendi. Ancak hapis cezasından geri adım atılmadı.
VOA Türkçe’ye konuşan hukukçu Prof. Dr. Yaman Akdeniz, kanunun amacını ve aslında ne anlama geldiğini şöyle özetliyor:
“Sadece veri sızıntısıyla ilgili haberler değil SGB elinde olabilecek bilgi ve belgeler kapsamında veya iletişim/veri trafiğine getirilmiş engelleme kararlarıyla ilgili yapılacak her türlü haber ceza davası konusu yapılabilecek.
SGB faaliyetleriyle ilgili kamuoyunu bilgilendirecek hiçbir haber eğer SGB’nin kendisi açıklamadıysa yapılamayacak gibi görünüyor. SGB’yle ilgili basın mensuplarını caydırmak amacıyla bu hükümler getirilmiş görünüyor ve bu belirsizlik içeren hüküm, keyfi bir şekilde yorumlanarak, kamunun bilgilendirilmesini engellemek amacıyla kullanılabilir.
Bu düzenleme, kamuoyunun siber güvenlik politikaları hakkında eleştirel bir bakış açısı geliştirmesini engellemek amacıyla da kullanılacak.”
“Siber güvenlik bahane gözetim devleti şahane” diyen Akdeniz, her türlü iletişim alanı ile kişisel verilere ulaşabilecek bir ‘gözetim devleti’nin yasal temelinin bu kanunla atıldığına dikkat çekiyor:
“SGB’nin faaliyetlerindeki olası hataları kim denetleyecek? Ya da elde ettiği ancak 2 yıl içinde yok etmesi gereken bilgi ve belgeleri nasıl yok edeceği ve bunun nasıl denetleneceği de hüküm altına alınmamış. Ortada herhangi bir bağımsız gözetim veya denetim mekanizması yokken, bu kanunla birlikte siber güvenlik bahane gözetim devleti şahane… Bu kanunla her türlü iletişim alanı ile kişisel verilere ulaşabilecek bir gözetim devletinin yasal temeli atılmış oluyor.”
Bu haberler de ilginizi çekebilir:
“Hukuk devleti diyorsanız, kişilerin dokunulmazlığı vardır” diyen CHP, yasanın birçok hükmü Anayasa’ya aykırı olduğu için AYM’ye iptal başvurusu yapmaya hazırlanıyor.
Velev'i
Google Haberler üzerinden takip edin
