İstanbul Zincirlikuyu’dan Beşiktaş yönüne giden bir otomobile, trafiğin yavaşladığı sırada ellerinde uzun namlulu ve yarı otomatik silahlarla yüzlerinde maskeli kişiler tarafından düzenlenen saldırı MHP’li avukat Serdar Öktem içindi.
6 Ekim günü trafikte öldürülen Öktem, Ülkü Ocakları eski başkanı Sinan Ateş cinayeti davasında yargılanan isimler arasındaydı ve davadan da süre hapis yatmıştı.
Cinayetle ilgili gözaltına alınanlardan 2’si 18 yaşından küçüktü. Cinayetin ardından ‘Daltonlar’ çetesinin üyeleri sosyal medya üzerinden olayı sahiplenen paylaşımlar yaparken, Öktem cinayetinin bu çeteye ‘ihale edildiği’ yorumları yapılıyor.
10 Ekim’i 11 Ekim’e bağlayan gece ise İstanbul Esenyurt’un karanlık sokaklarından birinde bir başka saldırı gerçekleşti. Belgeselci, gazeteci, ekoloji aktivisti Hakan Tosun motosikletten inen iki kişinin saldırıyla can verdi. 18 ve 24 yaşlarındaki iki genç tarafından dövülerek öldürülen Hakan Tosun cinayetinde ‘çete’ ihtimali üzerinde duruluyor.
Önceki gün de gazeteciler Şule Aydın ile Murat Ağırel kendilerine yönelik bir saldırı ihbarı aldıklarını şöyle duyuruyordu: “Bize gelen bir ihbar var; Murat’a ve bana yönelik motosikletli bir saldırının, hangi noktada gerçekleşeceğini de söyledikleri ve tetikçilerin tutulduğunu söyledikleri bir ihbar var.”
Sadece son birkaç günün cinayet ve tehdit bilançosu böyleyken ortak noktaları, faillerin çeteler olma ihtimalinin üzerinde kuvvetle duruluyor olması.
Daltonlar, Red Kitler, Barış Boyun grubu, Anucurlar, Baygaralar, Camgözler, Gündoğmuşlar, Casper’lar… Bunlar son yıllarda adını giderek daha sık duyduğumuz ve cinayet dahil türlü çeşit suçlarla anılan irili ufaklı çetelerden bazıları…
Literatüre şimdilerde girmeye başlayan ‘yeni nesil çete’ kavramı da bu yapılanmalarla birlikte ortaya çıkmış durumda.
İşte tüm bunlar olurken, gazeteciler Sadık Güleç ile Osman Çaklı’nın kaleme aldığı ‘Yeni Nesil Çeteler: Daltonlar, Red Kitler, Casperler’ kitabı konuyla ilgili kapsamlı bir değerlendirme ortaya koyuyor. Tekin Yayınları’ndan çıkan kitap bugün okurla buluştu: “İstanbul’un yoksul semtlerinde yükselen bir dip dalgası var. Küçük mekân kurşunlamaları ile başlayıp medyada çok dikkat çekmeden oluşumunu güçlendiren bu dip dalgası, tarihler 2013’ü gösterdiğinde ilk olarak Gülsuyu’nda sosyalist bir gencin öldürülmesiyle yüzeye çıktı. Bilindik çete örgütlenmesinden farklı özellikler taşıyan bu yapılanma, Hasan Ferit Gedik’in öldürülmesinden eski Ülkü Ocakları Başkanı Sinan Ateş’in öldürülmesine kadar geçen on yıllık süreçte hemen her gün birçok saldırının faili olarak gündeme geldi.”
Peki nedir bu ‘yeni nesil çete’? Kimlerden oluşur, nerelerde, nasıl örgütlenir? Geleneksel mafyadan fakları nedir?
Gazeteci Serdar Akinan’a konuşan Sadık Güleç, kitap fikrinin nasıl ortaya çıktığını anlatırken bundan 3-4 yıl önce basına yansıyan ‘motosikletli saldırı’ haberlerinin dikkatini çektiğini söylüyor. Güleç, geleneksel mafyadan farklı olarak görünür olmak istediklerini ve bunun için sosyal medyayı kullandıklarını şöyle özetliyor:
“Bir yılık bir taramanın ardından baktım ki burada başka ve ortak bir durum var. Motosikletle bu saldırıları düzenleyen kişiler, kasklarındaki kamerayla saldırı anını da görüntülüyorlar. Yani eylemlerini görünür kılmak istiyorlar. Sonra bu görüntülerin sosyal medyaya özellikle tik-tok’a yüklendiğini fark ettim. Ellerinde uzun namlulu silahlarla karşı gruplara gövde gösterisi yapabiliyorlar mesela. Bu videoları tik-tok’tan görebiliyoruz ve bu tip görüntüler çok fazla… Yeni nesil çetelerin geleneksel mafyadan temel farklarından biri de bu. Sosyal medya üzerinde örgütleniyor ve teknolojiyi ‘iyi’ kullanıyorlar.”
Güleç, Gülsuyu çetesinin yeni nesil çetelerin ilk örneklerinden olduğunu ve o günleri şöyle anlatıyor:
“Doğukan Çep’in üyesi olduğu Gülsuyu çetesiyle ilgili bir haber yapıyordum. O dosyayı ayrıntılı şekilde incelediğimde şunu gördüm: 2013-2014 yıllarında Gülsuyu’ndaki bu çete önce sol örgütlerle bir çatışmaya giriyor. O dönemlerde sol örgütlerin uyuşturucuya ve çeteleşmeye karşı bir duruşları vardı ve bununla ilgili yürüyüş ve eylemleri oluyordu. Yine aynı dönem Ezilenlerin Sosyalist Partisi (ESP) ile Kürt partilerin binaları ile üyeleri çeşitli saldırılara uğruyor. Ve öyle eylemler ki ESP binası aynı gün içinde iki kez kurşunlanabiliyor, gösteri yapan çocuklara aynı gün içinde üç kez ateş açılıyor, yazılama yapan solcu gençler bacaklarından vuruluyor. Ve tüm bunlar çok kısa bir zaman dilimi içinde olmuş. Gülsuyu çetesi belki bugünkü Daltonlar gibi yeni nesil çetelerin tüm özelliklerini barındırmıyor ama ilk özelliklerini kesinlikle taşıyor.”
Yeni nesil çetelerin bugün daha çok nerelerde, hangi mahallelerde örgütlendiğinin yanıtı ise şöyle: “Sol örgütlerin etkin olduğu politik mahallerde bu tür çatışmalar daha görünür olsa da yeni nesil çete dediğimiz yapılanmaların daha etkin oldukları yerler Yenibosna, Avcılar, Bahçelievler, Şirinevler… Bu hatta daha güçlü ve etkinler.”
Gazeteciler Sadık Güleç ile Osman Çaklı’nın kaleme aldığı ‘Yeni Nesil Çeteler: Daltonlar, Red Kitler, Casperler’ kitabı çıktı.
Söz konusu yapılanmalarda gençlerin ve hatta çocukların ezici çoğunlukta olması ise dikkat çekici…
“Silivri’de 305 sanıklı barış boyun davasını izlemeye gittiğimizde sanıkların yüzde 90’ı 20 yaşın altıydı. Daltonlar davası 105 sanıklıydı. Arada yakalanıp çıkanlar vs. sadece Daltonlar’dan son 3 yılda içeri girip çıkanlar, halen içerdekiler falan 1-2 bin kişiyi buluyor. Bu çok ciddi bir rakam” diyen Güleç, yeni nesil çetelerin geleneksel mafyadan farklarından birini de ‘kimlik’ ve ‘aidiyet duygusu’ olarak ortaya koyuyor.
“Yeni nesil çetelerin yapısı bulundukları bölgenin etnik ve sosyal yapısına göre de şekilleniyor. Kimlik ön planda. Mesela Daltonlar’ın Red Kitler’in üyesi olmak, onun bir parçası olmak gibi… Geleneksel mafya ise bildiğimiz üzere daha kişi/lider odaklı. Çakıcı’nın, Sarallar’ın adamı olmak gibi…” diyen Güleç ekliyor: “Bu gençler için bir grubun üyesi olmak aynı zamanda kendilerini ifade etme biçimleri.”
Yoksulluk ise temel belirleyenlerden biri: “Bu gençlerin yoksul olması çok önemli. Bu çocukların var olabilecekleri, kendilerini ifade edebilecekleri ortamlar yok. Bu geleceksiz çocuklar bazen merdiven altı atölyelerde çalışıyor, bir de en fazla meslek liselerinin MESEM’leri var. O yüzden bu tip yapıların içinde olmak onlar için hem heyecan verici hem de prestijli bir şey.”
Grupların kendi aralarındaki ilişkileri de dönemsel ve çıkarlara göre değişebiliyor. ‘İş ihale etmek’, ‘taşere etmek’ de şimdinin raconu: “Kendi aralarında çeşitli ihaleler de yapabiliyorlar. Kendi aldığı ‘işi’ altındaki bir başka çeteye ihale edebiliyor mesela. Böylesi bir taşere etme hali geleneksel mafyada pek olabilecek bir şey değil. Ama aynı çeteyle başka bir zaman çatışabilirler de… Bir de şöyle bir şey var, çetelerin liderleri yakalansa da yerine başka biri geçiyor ve yapılar varlıklarını devam ettiriyor. Geçmişte Çakıcı ve Dündar Kılıç yakalansa mafyanın faaliyetleri bir süre askıya alınmış olurdu. Burada öyle değil.”
Gazeteciler Sadık Güleç ile Osman Çaklı’nın kitabı ‘Yeni Nesil Çeteler: Daltonlar, Red Kitler, Casperlar’ suç dünyasının yeni dinamikleri ve raconuyla birlikte içinde yaşadığımız toplumsal gerçekliği anlamak için de iyi bir pusula.
Velev'i
Google Haberler üzerinden takip edin
