Instagram’dan e-ticaret yapan küçük girişimcinin yasak nedeniyle günlük toplam zararı 2 milyar TL’ye ulaşmış durumda. Küçük girişimci gelirlerinin yüzde 90’ını kaybettiğini söylerken, en ağır darbeyi ise “Ne yapacağımızı bilemiyoruz” diyen deprem bölgesindeki esnaf aldı. On binlerin ekmeğiyle oynayan AKP’nin oy kaybı ise 2 puan olarak ölçülüyor.
Instagram yasağına giden süreç, İletişim Başkanı Fahrettin Altun’un Hamas lideri Haniye’nin öldürülmesi üzerine X hesabından yayınladığı taziye mesajıyla başladı.
Altun, uzunca mesajın sonunda “Heniye’nin şehadeti dolayısıyla insanların taziye mesajı yayınlamasını herhangi bir gerekçe göstermeden engelleyen sosyal medya platformu Instagram’ı da şiddetle kınıyorum. Bu çok açık ve net bir sansür girişimidir” diyordu.
Bu mesajın ardından, İletişim Başkanlığı’na bağlı olan Bilgi Tekonolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) ertesi gün toplanarak ‘katalog suçlar’a uymadıkları gerekçesiyle 2 Ağustos itibarıyla Instagram’a erişim engeli getirdi.
10 farklı suç tipini içeren katalog suçlar arasında müstehcenlik, fuhuş, çocukların cinsel istismarı, Atatürk’e hakaret ve MİT Kanunu’nda yer alan bazı suçlar bulunurken, Instagram yasağının BTK’nın iddia ettiği gibi bu suçlarla uzaktan yakından ilgilisinin olmadığı türlü çeşit platformlarda sayısız kez dile getirildi.
Yasağın, siyasi niteliğine dikkat çekilirken Altun ve Haniye paylaşımlarının kaldırılmasından şikâyetçi olan diğer kullanıcıların konuyu Meta’nın bağımsız denetim kuruluna taşıyabileceği hatırlatıldı.
AKP ile sosyal medya şirketi arasındaki çekişmeden ise Türkiye’deki milyonlarca kullanıcı etkilendi.
Bilgiye erişim ile ifade ve basın-yayın özgürlüğünün keyfi olarak ihlali meselenin omurgasını oluştururken, ekonomik zarar tablosu da hayli çarpıcı bir görüntü çizdi.
Dünyada en çok Instagram kullanıcısına sahip 5’nci ülke olan Türkiye’de 60 milyona yakın Instagram kullanıcısı bulunuyor.
Fenomenler, şirketler, sosyal medya ünlüleri epey geniş bir kaplasa da, Instagram’ın bunlardan ibaret olmadığı da malum. Tişört ayakkabı satanından, oyuncak satanına, kendi yaptığı el işi ürünlerini pazarlayanlara kadar buradan ekmek yemeye çalışan milyonlarca küçük girişimcinin dükkanı aynı zamanda.
İşte e-ticaret yapan tüm bu küçük esnafın zararı, yasak nedeniyle günlük toplam 2 milyar TL’ye ulaşmış durumda.
Geçimini Instagram satışlarına bağlamış olan küçük girişimci için erişim yasağının devam etmesi ‘kepenk kapatmak’ anlamına geliyor.
İstanbul’da yaşayan 44 yaşındaki Eylem Şenol Dursun da, sosyal medya platformları üzerinden e-ticaret yapan on binlerce küçük girişiciden biri. Kurduğu şirket üzerinden kendi markasıyla 6 yıldır online tekstil ürünleri satışı yapan Dursun, geçimini de bu online ticaret ile sağlıyor.
“Instagram’ın erişime kapalı olması nedeniyle son 3 günde satışlarımın yüzde 90’ını kaybettim” diyerek on binlerce küçük girişimcinin derdine tercüman olan Dursun, Instagram yasağının küçük girişimci için ne anlama geldiğini DW Türkçe’den Aram Ekin Duran’a şöyle anlattı:
“Günde normalde 15-20 tane kargo gönderirken şu an tek bir kargom yok. Çünkü hafta sonu tek bir sipariş alamadım. Her ay toplam gelirimin yüzde 90’a yakınını Instagram’dan elde ederken şimdi bu gelirim bir anda kayboldu. Neden bir vergi mükellefi olarak hükümet ile Instagram arasında kaldığımı anlamıyorum. Hem vergimi veriyorum hem de ceza görüyorum.
Yaz bitiyor. Ve bu süreç uzadığında yeni aldığımız ürünler ne olacak? Elimizde patlayacak. Benim mağazam yok, sadece online işleyen bir küçük depom var ve hayatımı bununla geçindiriyorum. Şimdi ay sonunda biz de KDV ödeyeceğiz, dönem sonunda gelir vergisi ödeyeceğiz. Ama biz şimdi bir anda bütün müşterilerimizi kaybetmiş olduk. Büyükler bir şekilde ayakta duracak ama bizim gibi küçük şirketler bu yasağı kaldıramaz.”
AKP’nin Instagram’a getirdiği yasak; sosyal medyayı satış yapmak için kullanan küçük girişimciyi derinden etkilerken, en ağır darbeyi ise deprem bölgesindeki esnafa vurdu.
Şubat 2023’teki Hatay depreminden sağ kurtulan ve ‘Hatay Bohçası’ markasıyla yerel ürünlerini internet üzerinden satan bir kadın kooperatifinin parçası olan Fatma Gonca Yurtseven “Zor durumdayız. Bu iş için başka kanalımız yok. Birçok kadın geçimini bu işten sağlıyor. Biz ne yapacağımızı bilmiyoruz” diyerek çaresizliklerini özetledi.
E-ticaret yapan işletme sayısı 2023 sonunda 560 bine yaklaşırken, bunun yüzde 10’u Instagram üzerinden gerçekleşiyor. Ticaret Bakanlığı, 2024 yılında e-ticaret hacminin 3,4 trilyon TL ve işlem sayısının da 6,67 milyar adet olacağı öngörürken Instagram yasağıyla sayıları on binleri geçen küçük girişimcinin ekmeğiyle şimdiden ve derinden oynanmış durumda.
Peki, tüm bu ekonomik zarar tablosunun AKP iktidarı için bir sonucu olacak mı? Her sebebin (yapıp-etmenin) bir de sonucu olacağı gibi, evet… Asal Araştırma, Instagram yasağının AKP’ye muhtemel yansımalarını kestirmeye çalışmış.
Şirket yöneticisi Adem Belede, konuyla ilgili çalışmalarını şöyle özetliyor: Instagram’ın erişime kapatılması daha şimdiden AK Parti’nin 2 puan oy kaybına neden olacak. Kapatılma kararının uzaması halinde bu kaybın artma ihtimali yüksektir.
Velev'i
Google Haberler üzerinden takip edin
