1. Uyanıklık.
2. Kulun Cenabıhakk’ın maksadı ne ise onu idrak etme, bu hususta uyanık olma durumu, manevi uyanıklık.
Hâce Abdullah-ı Herevî’ye göre yakaza tasavvuf mertebelerinin ilkidir, ardından tövbe makamı gelir. Yakaza üç şekilde gerçekleşir. Birincisi sâlikin Hakk’ın verdiği nimetlerin sonsuz ve sınırsız olduğunu düşünmesi, bu nimetleri bilmek için bütün gücünü harcaması ve nimetlerin şükrünü eda hususunda kusurunu idrak etmesidir. İkincisi sâlikin işlediği günahları bilip hatalarını telâfi yoluna gitmesi, günahlarından arınmak suretiyle kurtuluş talebinde bulunmasıdır. Üçüncüsü, sâlikin hayatı boyunca ibadet yönünden kazandığı veya elinden kaçırdığı şeylerin farkına varması, vaktini boşa harcamaması, kaçırdığı fırsatları tekrar elde edip kalan zamanını değerlendirmek için dikkat etmesidir.
Beyn-en-nevm vel yakaza: Uykuyla uyanıklık arasında.
Yakaza cin ne demek?
Halk arasında ‘karabasan’ olarak bilinen Yakaza cinleri, uykunuza girer, uykulu olursunuz. Bağırmak istersiniz, bağıramazsınız; kalkmak istersiniz, kalkamazsınız; çünkü Yakaza cinleri sizi felç etmiştir.
