MEŞRUİYETİNİ bir ulusun belli bir coğrafi sınır içindeki egemenliğinden alan devlet şekli.
Vestfalya Barış Anlaşmasıyla, temel siyasal yapı olarak kabul edilen ulus-devlet ve uluslararası sistem, Avrupalı bir karaktere sahiptir. Ancak günümüzde, ulus-devletin doğasına aykırı, Avrupa bütünleşmesi olarak nitelenen
gelişmeler de görülmektedir.
Ulus-devleti anlamak için önce “ulus” ve “devlet” kavramlarını tanımlamamız gerekir. Devlet, sınırları belirlenmiş ülke toprağı üzerinde bulunan, belli bir hükümetin yönettiği ve hukuksal açıdan egemen olan siyasal örgütlenmelerdir. Kimilerine göre devlet en üstün değerdir ve başlı başına bir amaçtır. Kimilerine göre ise devlet bir amaç değil toplum düzeninin ve barışın korunmasını sağlayan bir araçtır. Bazılarının devleti tek ve egemen bir iktidar yapı olarak görmelerine karşılık, bazıları da onu insanlar tarafından meydana getirilmiş topluluklar topluluğu olarak görürler.
Ulus ise aynı devletin toprakları üzerinde yaşayan, aynı yasalar ile idare edilen, aralarında dil, soy, ülke kültür birliği bulunan insan topluluğuna denir. Ulus ve devlet kavramının birbirinin yerine kullanılması zaman zaman karışıklığa yol açmaktadır. Toplumsal grup anlamında bir ulus bazen birden fazla devlet içinde bulunabilir. Afrika’da pek çok etnik topluluk birden fazla ülkede yaşamaktadır. Örneğin; Yorubalar, Benin ve Nijerya’da, Hausalar, Nijer ve Nijerya’da bulunmaktadır. Bununla birlikte devletsiz uluslar da vardır. Filistinliler buna örnek olarak gösterilebilir.
Ulus devlet, özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren küresel ölçekte yaygınlığa ulaşmış bir siyasi yapılanma modelidir. Günümüzde, Birleşmiş Milletler Örgütüne üye devletlerin tamamı ulus-devlet modeline göre, ulus devlet kurgusu esas alınarak yapılanmıştır. Bunun yanında gerek geçmişte gerekse günümüzde siyasi bağımsızlık elde etmek amacıyla hareket eden birçok ulusçu akım da, bir ulus-devlet kurma hedefine yönelmiştir. Bu nedenle, 18. yüzyılın sonlarından günümüze kadar, oluşturulması için mücadele edilen siyasi örgütlenme modeli ulus-devlet olmuştur denilebilir. Ancak 1990’lı yıllardan itibaren ulus-devlet sistemi zayıflamıştır ve SSCB’nin dağılmasıyla da ABD tek güç haline gelmiştir. Küreselleşme ve ulus-devlet arasında yadsınamaz bir çekişme söz konusudur. Küreselleşmeyi savunan görüşe göre; dünya tek pazara dönüşmektedir. Zamanla uluslararası sınırlar dahi geçerliliğini yitirecektir. Ulus-devlet ise bu yeniliklerle birlikte görevlerini uluslararası kuruluşlara devredecektir. Yani bu süreç ulus-devletin sonunu getirecektir. Ulus-devleti savunan görüşe göre ise; küreselleşme ulus-devletin sonunu getirmez. Ulus-devlete olan ihtiyacı, ulus-devletin görevini daha da arttırır. Çünkü; başta ekonomik olmak üzere çok boyutlu bir çizgide devam eden küreselleşme olgusu ulus-devletle birlikte zararlı hale gelmekten korunabilecektir.
Osmanlı ulus devlet mi?
Ulus (etnisite, dil ve siyasi kimlik üzerine kurulu olan) tanımına bağlı olarak, çokuluslu bir devlet çokkültürlü veya çokdilli olabilmektedir. Günümüzde birden fazla egemen devlete ayrılmış tarihsel çokuluslu devletler, Avusturya-Macaristan, Osmanlı İmparatorluğu, Çekoslovakya, Sovyetler Birliği ve Yugoslavya’dır.
Türkiye çok uluslu bir devlet mi?
Türkiye Cumhuriyeti, Osmanlı’nın çok milletli yapısından geriye kalan Türk unsuruna dayalı bir “ulus-devlet” olarak kurulmuştur.
Ulus-devlet anlayışı nasıl ortaya çıkmıştır?
Özellikle de ulus devlet anlayışı 1800’lü yıllara kadar uzanmaktadır. Ulus devlet anlayışına pek çok farklı örnek verilebilir. Fransız İhtilali ulus devlet anlayışının en önemli örneklerinden bir tanesi olmuştur. Ayrıca Fransız İhtilali ile ortaya çıkan ulus- devlet modeli pek çok ülke tarafından da benimsemiştir.
Ulus devlet anlayışı Osmanlı Devletini nasıl etkilemiştir?
Osmanlı Devleti bünyesinde bulunan uluslar etkilenerek bağımsızlık için destek aldıkları devletlerinde yardımları ile isyan etmiştir. Sırplar ve Yunanlılar başta olmak üzere Osmanlı Devleti’ne bağlı Balkan ulusları, ayrılıkçı hareketlere girişmeye başlamıştır.
Hiper ulus devlet nedir?
Hiper ulus devlet, ulus devlet olma sürecini tamamlamış ve küresel ekonomide büyük pay sahibi olan ulus devletlerdir.[kaynak belirtilmeli] Bu yapı, 1648 Vestfalya Barışı sonrası başta Avrupa olmak üzere dünya üzerindeki siyasi coğrafyanın değişime uğramasında önemli rol oynamıştır.
