Trilateral Komisyonu, 1973 yılında Amerikalı siyasetçi ve yatırım bankacısı David Rockefeller tarafından kurulmuş, Kuzey Amerika, Batı Avrupa ve Japonya’dan (daha sonra Asya-Pasifik olarak genişlemiştir) gelen üst düzey siyasetçiler, iş insanları ve akademisyenlerden oluşan yarı-gizli, küresel bir düşünce kuruluşudur.
Komisyonun amacı; küresel yönetişim, uluslararası iş birliği, serbest piyasa ilkeleri ve demokratik değerler çerçevesinde dünyadaki en etkili üç bölgenin ortak stratejik çıkarlarını tartışmak ve şekillendirmektir.
Kuruluş yılı: 1973
Kurucusu: David Rockefeller
İlk genel sekreteri: Zbigniew Brzezinski (daha sonra ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı)
İlk odak bölgesi: ABD, Batı Avrupa ve Japonya (üçlü yapı – “tri-lateral” bu bölgelere işaret eder)
Komisyon, Soğuk Savaş döneminde, NATO müttefikleri arasında daha sağlam bir diyalog ve koordinasyon kurmak amacıyla oluşturulmuştur.
Küresel ekonomik krizler ve çözüm önerileri
Jeopolitik güvenlik ve strateji geliştirme
Uluslararası ticaret politikaları
İklim değişikliği, enerji ve teknoloji konularında iş birliği
Demokrasinin güçlendirilmesi ve medya özgürlüğü
Üç ana bölgesel grup:
1. Kuzey Amerika Grubu
2. Avrupa Grubu
3. Asya-Pasifik Grubu
Her grup, kendi kıtasındaki etkili liderler ve uzmanlardan oluşur.
Komisyonun kararları bağlayıcı değil; öneri niteliğindedir.
Trilateral Komisyonu sıklıkla komplo teorilerinin merkezinde yer alır. Bu teoriler, komisyonu dünyanın kaderini gizlice belirleyen küresel elitlerin kulübü olarak tanımlar.
“Yeni Dünya Düzeni”nin (New World Order) bir parçası olduğu
Ulus-devletleri zayıflatmak ve küresel tek yönetim kurmak istediği
Ekonomik krizleri yönettiği veya çıkardığı
Bilderberg Grubu, CFR (Council on Foreign Relations) ve Davos Forumu gibi oluşumlarla paralel çalıştığı
Ancak tüm bu iddialar, kanıtlanmamıştır ve Komisyon her zaman açık, sivil ve danışmanlık bazlı bir kuruluş olduğunu belirtmiştir.
Üyeleri arasında ABD başkanları, AB komisyon üyeleri, başbakanlar, uluslararası şirketlerin CEO’ları ve Nobel ödüllü akademisyenler yer almıştır.
Küresel düzeyde ekonomi-politik kararları etkileyen elitler arası diyaloğu sağlayan bir platform olmuştur.
G20, IMF, Dünya Bankası gibi kuruluşlara görüş bildirileri sunmuştur.
Eleştirmenlere göre komisyon, kamusal denetime kapalı elitist bir yapıdır. Savunucularına göre ise bu tür kuruluşlar çok taraflı diplomasi için vazgeçilmezdir.
KİTAPLARDA VE ARAŞTIRMALARDA
Trilateralism: The Trilateral Commission and Elite Planning for World Management – Holly Sklar
The Grand Chessboard – Zbigniew Brzezinski
Uluslararası ilişkiler, yeni dünya düzeni ve neoliberalizm tartışmalarında sıkça anılır.
FİLM VE DİZİLERDE DOLAYLI YANSIMALAR
Komisyon doğrudan anılmasa da, House of Cards, Mr. Robot, The X-Files gibi dizilerde benzer güç yapılanmalarına göndermeler vardır.
Komplo temalı belgesel ve YouTube kanallarında komisyon sıklıkla “gölge hükümet” olarak tasvir edilir.
MÜZİKTE VE POP-KÜLTÜRDE
Rage Against the Machine ve Muse gibi grupların şarkı sözlerinde global elitlere karşı eleştiriler bulunur.
Trilateral Komisyonu, modern dünyada devlet dışı ama etkili siyasal ve ekonomik aktörlerin bir araya geldiği özel bir platformdur.
Resmî olarak şeffaflık ve küresel iş birliği vurgulasa da, kamuoyunun gözünden uzak toplantıları nedeniyle şeffaflık, temsil ve hesap verilebilirlik eksikliği gerekçesiyle eleştirilmektedir.
Günümüz dünyasında bu tür yapılar, küresel yönetimin nasıl şekillendiği konusundaki tartışmalarda odak noktalarından biri olmaya devam etmektedir.
