Tide Pod Challenge, özellikle 2017 sonu ve 2018 başında internet üzerinde yaygınlaşan, bireylerin (özellikle ergenlerin) deterjan kapsüllerini (Tide marka sıvı çamaşır deterjanı) çikolataymış gibi ısırdıkları ya da yuttukları tehlikeli ve ölümcül bir sosyal medya akımıdır.
Adını Amerika’da yaygın olarak kullanılan “Tide Pods” adlı deterjan markasından alır.
Akım, TikTok, YouTube ve Instagram gibi platformlarda meydan okuma (challenge) şeklinde yayılmıştır.
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) ve birçok sağlık kurumu tarafından halk sağlığı tehdidi olarak tanımlanmıştır.
İlk kez 2013’te The Onion gibi mizahi yayınlarda “Tide Podlar çok lezzetli görünüyor” tarzı şakalar yapılmıştı.
2015’ten itibaren bu şakalar internet esprilerine dönüştü.
2017’nin sonunda gençler arasında “Tide Pod yeme” videoları viral olmaya başladı.
2018 başında YouTube ve Facebook gibi platformlar bu içerikleri yasakladı.
Akımın başlıca motivasyonu: ilgi görmek, sosyal medya beğenisi kazanmak, arkadaş grubunda cesaret gösterisi yapmak.
Tide Pod kapsülleri, yüksek konsantre deterjan, enzim ve ağartıcılar içerir. Bu maddeler:
Ağız ve boğazda kimyasal yanıklara neden olabilir.
Solunum yollarını tahriş eder, aspirasyon durumunda akciğerlerde ciddi hasar bırakır.
Nörolojik semptomlar (halüsinasyon, bayılma, kasılma) tetikleyebilir.
Karaciğer ve böbrek yetmezliği gibi sistemik hasarlar meydana gelebilir.
Vakaların bazıları hastanede yoğun bakım gerektirmiştir; birkaç ölüm vakası da rapor edilmiştir.
Amerikan Zehir Kontrol Merkezleri’ne 2017’de 12 binin üzerinde “kapsül yeme vakası” bildirilmiştir.
YouTube, bu tür videoları “tehlikeli davranışlar” kapsamında değerlendirerek kaldırmaya başlamıştır.
Facebook ve Instagram, ilgili etiketleri engellemiş; arama sonuçlarını sınırlamıştır.
Tide markasının üreticisi Procter & Gamble, kamu spotları ve ünlü isimlerle “yemeyin” kampanyası başlatmıştır.
NFL oyuncusu Rob Gronkowski, kampanya yüzü olmuş, “Tide Pod yemek için değil, çamaşır için” mesajını vermiştir.
Ergenlikte risk alma davranışı yüksek olduğundan, sosyal medya meydan okumaları gençleri kolayca etkileyebilir.
“Göze girme”, “gruba kabul edilme”, “takipçi kazanma” gibi psikososyal motivasyonlar tetikleyici olabilir.
Dijital çağda onay arayışı, bireysel sağlığın önüne geçebilmektedir.
Bu tür akımlar, sosyal medyada “duygusal bağışıklık” ve “dijital okuryazarlık” eksikliği ile de ilişkilidir.
TV ve Dizi Parodileri
Saturday Night Live, Tide Pod akımını alay konusu eden skeçler hazırlamıştır.
The Simpsons ve South Park, bu tür sosyal medya trendlerinin “aptallık kültürü”ne katkısını işler.
Makaleler ve Uyarı Kampanyaları
Psikologlar ve medya uzmanları, bu vakayı dijital sosyoloji açısından değerlendirmiştir.
“Dijital meydan okumaların etkileri” başlıklı birçok akademik makale yayınlanmıştır.
Video oyunlarında parodi
Grand Theft Auto V’teki bazı modlarda bu tür meydan okumalara referanslar yapılmıştır.
Mizahi şarkılar ve TikTok içerikleri
“Don’t eat the pod” tarzı eğitici-ironik müzikler TikTok’ta viral olmuştur.
Tide Pod Challenge, dijital çağda bireyin kendi sağlığını tehlikeye atarak sosyal görünürlük kazanma arzusunun en uç örneklerinden biridir.
Bu tür meydan okumalar, internet etiği, çocuk psikolojisi, medya okuryazarlığı ve aile denetimi gibi çoklu disiplinlerin ilgisini çeker.
Ebeveynler, öğretmenler ve platform sağlayıcılar; bu tür eğilimlere karşı erken uyarı ve yönlendirme mekanizmaları geliştirmelidir.
