Sistem işlemediğinde devreye giren tek kişilik ordu: Suçun panzehiri mi, yoksa onun başka bir versiyonu mu?
The Punisher, gerçek adıyla Frank Castle, Marvel Comics evreninde yer alan karanlık bir anti-kahramandır. İlk kez 1974 yılında The Amazing Spider-Man #129 sayısında ortaya çıkan karakter, ailesinin mafya tarafından katledilmesi üzerine yasal sistemden umudunu keser ve kendi adaletini kurmak üzere suçlulara savaş açar. Hukuki yollarla cezalandırma değil, doğrudan infaz yolunu seçer. Bu yönüyle çizgi roman dünyasında klasik kahraman anlatısının dışına çıkar; daha çok karanlık bir vicdan ya da bir toplumun bastırılmış öfkesi olarak okunur.
The Punisher, gerçek adıyla Francis “Frank” Castle (doğum soyadı Castiglione), Marvel Comics tarafından yayımlanan çizgi romanlarda yer alan karanlık ve sert bir anti-kahramandır. Karakter, yazar Gerry Conway ile çizerler John Romita Sr. ve Ross Andru tarafından yaratılmıştır. İlk kez Şubat 1974 tarihli The Amazing Spider-Man #129 sayısında Spider-Man’in düşmanı ve bir suikastçı olarak okurun karşısına çıkmıştır.
Frank Castle, İtalyan kökenli Amerikalı bir eski asker ve sokaklara adalet getirmeyi kendine görev edinmiş bir kanun kaçaklısıdır. Suçla mücadele ederken cinayet, adam kaçırma, işkence, tehdit ve şantaj gibi yöntemleri gözünü kırpmadan kullanır. Bu acımasız tutumunun arkasında, eşi ve iki çocuğunun New York’taki Central Park’ta bir mafya infazına tanıklık ettikleri için öldürülmesi yatmaktadır. Ailesini kaybettikten sonra Frank Castle, suçun her türüne karşı tek başına bir savaş başlatır.
Castle, ABD Deniz Piyadeleri’ne bağlı Force Recon biriminde keşifçi ve keskin nişancı olarak görev yapmış bir askerdir. İlk hikâyelerde onun Vietnam Savaşı’nda görev yaptığı belirtilirken, daha sonraki yıllarda bu geçmiş alternatif olarak kurgulanan Siancong Savaşı veya Irak Savaşı ile güncellenmiştir. Frank Castle, yakın dövüşte, gerilla taktiklerinde ve silah kullanımında son derece yeteneklidir.
Karakterin göğsünde taşıdığı kurukafa sembolü, ilk başta sadece bir tasarım öğesi olarak düşünülmüştü. Ancak zamanla bu simge çok daha fazlasını temsil etmeye başladı. Özellikle ABD’de bazı güvenlik güçleri ve nefret grupları tarafından benimsenmesiyle birlikte, sembol ciddi bir tartışma konusu hâline geldi. Kurukafa motifi, bazı çevrelerce üstünlükçü, ölümcül ve ayrımcı bir mesajın simgesi olarak kullanıldı. Bu nedenle 2022 tarihli yeni seride, Frank Castle’ın mistik bir tarikat olan “The Hand”e katılmasıyla birlikte kurukafa yerine, Japon mitolojisindeki Oni adlı iblisten esinlenen yeni bir sembol kullanılmaya başlandı.
The Punisher, çizgi roman dünyasında tanıdığımız geleneksel süper kahramanlardan farklıydı: Ne süper güçleri vardı ne de suçlulara ikinci bir şans veriyordu. 1974’teki ilk çıkışından sonra özellikle 1980’li yıllarda çizgi romanlarda ortaya çıkan, psikolojik olarak sorunlu ve şiddete daha açık kahramanlarla birlikte daha da öne çıktı. 1990’lara gelindiğinde The Punisher, The Punisher War Journal, The Punisher: War Zone ve The Punisher Armory olmak üzere dört farklı aylık seride birden yer almaya başladı.
Yıllar içinde farklı yorumlarla yeniden yazılan karakter, 2018’de Donny Cates ve Geoff Shaw tarafından yaratılan bir alternatif gelecekte “Cosmic Ghost Rider” kimliğiyle Marvel evreninde yeniden sahne aldı. Bu versiyon, Thanos ile bağlantılıydı ve sonunda kendi serisini kazanarak Punisher’ın geçmişiyle karşı karşıya gelen bir figüre dönüştü. 2017’de, Civil War II hikâyesinin ardından Iron Man’in arkadaşı War Machine (Jim Rhodes) Thanos tarafından öldürülünce, S.H.I.E.L.D. ajanı Nick Fury Jr., War Machine zırhını karaborsadan temin etti ve Frank Castle’ı bu zırhı giyerek Rhodes’un mirasını sürdürmeye ikna etti. Castle kısa bir süreliğine ikinci War Machine oldu ve zırhı kurukafa logosuyla özelleştirdi. Ancak Rhodes’un Tony Stark’la birlikte dirilmesiyle zırhı ona geri verip Punisher kimliğine geri döndü.
Karakter, sinema dünyasında da çeşitli oyuncular tarafından canlandırıldı. 1989 yapımı The Punisher filminde Dolph Lundgren, 2004’te Thomas Jane, 2008 yapımı Punisher: War Zone filminde ise Ray Stevenson bu rolü üstlendi. Jon Bernthal ise karaktere Netflix ve Marvel ortak yapımı dizilerde hayat verdi: Daredevil’in 2. sezonu (2016), ardından gelen The Punisher (2017–2019) dizisi ve yakın gelecekte çıkması planlanan Daredevil: Born Again (2025) ile bir Punisher televizyon özel bölümü (2026) bu yapımlar arasında.
Televizyon dünyasında da geniş kitlelerle buluşan Punisher, özellikle çocuklara yönelik animasyonlarda (Spider-Man, The Super Hero Squad Show) daha yumuşatılmış bir versiyonla yer aldı. Ancak özünde, Frank Castle hâlâ çizgi roman dünyasının en sert, en tartışmalı ve en unutulmaz figürlerinden biri olmaya devam ediyor.
The Punisher, yani Frank Castle karakteri, The Amazing Spider-Man serisinin o dönemki yazarı Gerry Conway tarafından yaratıldı. Conway’e ilham veren ise, yazar Don Pendleton tarafından kaleme alınan popüler roman serisi The Executioner oldu. Bu kitaplarda, Vietnam gazisi Mack Bolan, ailesinin mafya tarafından öldürülmesinin ardından suçluları tek tek ortadan kaldıran bir intikamcıya dönüşüyordu. Conway, 1987’de verdiği bir röportajda şöyle diyordu: “Don Pendleton’ın Executioner karakteri o dönem oldukça popülerdi ve ben de bundan esinlenerek, ama birebir kopyalamadan, benzer bir karakter yaratmak istedim. Jackal üzerine kurulu bir hikâye yazarken, Spider-Man’in hayatını zorlaştıracak yeni bir karakter yaratmak için uygun bir fırsat doğdu. O da Punisher oldu.”
Karakterin ayırt edici kostümünü de Conway, Marvel’ın baş çizerlerinden John Romita Sr. ile birlikte tasarladı. Conway, 2002 yılında verdiği bir başka röportajda şöyle açıklıyor: “1970’lerde DC ve Marvel’da yazarlık yaparken, yeni kahraman ya da kötü karakter yaratacağım zamanlar kendi kostüm tasarımlarımı çizerdim. Basit ama fikir verici bu eskizleri çizer arkadaşlara verirdim. Punisher için de böyle bir tasarım yapmıştım.” Conway’in ilk çiziminde göğsün bir kenarına yerleştirilmiş küçük bir kurukafa vardı. Ancak Romita Sr., bu figürü büyüterek karakterin göğsünün tamamını kaplayan dev bir kurukafa haline getirdi. Yayınlanan ilk sayıda karakteri çizen ise Ross Andru oldu.
Marvel’ın o dönemki yayın yönetmeni Stan Lee de karakterin adının belirlenmesinde rol oynadı. 2005’te yaptığı bir açıklamada şunları söylüyordu: “Gerry Conway bir senaryo yazıyordu ve sonunda kahramana dönüşecek bir karakter istiyordu. Ona ‘Assassin’ (Suikastçı) adını vermeyi düşünmüştü. Ben de, bu kelimenin olumsuz çağrışımları nedeniyle pek uygun olmayacağını söyledim. Aklıma, zamanında Galactus’un robotlarından birine verdiğim bir isim geldi: Punisher. Bu ismi önerdim. Gerry de kabul etti.”
Punisher, ilk olarak The Amazing Spider-Man #129 (Şubat 1974) sayısında sahneye çıktı. Başlangıçta Spider-Man’in düşmanı olarak konumlandırılmıştı. Suçluları öldürmekten çekinmeyen bir karakter olarak dönemin süper kahraman kalıplarına ters düşüyordu. Gazeteci J. Jonah Jameson, onu “New York’un Boss Tweed’den beri başına gelen en sansasyonel şey” olarak tanımlıyordu. Bu ilk hikâyede Punisher, Norman Osborn’un ölümünden sorumlu tutulan Spider-Man’i öldürmeye kararlıdır. Eski bir deniz piyadesi olduğunu açıklar, dövüşte ve silah kullanmada son derece yeteneklidir. Ancak öfkesinin yanında, kendisini yalnızlaştıran intikamcı kimliğiyle ilgili ciddi bir içsel çatışma da yaşar. Jackal adlı ortağının düşmanlarını onursuz biçimde öldürmesine öfkeyle karşılık verir. Onu daha iyi anlayan Spider-Man, kendi dertlerinin, Punisher’ın yaşadıklarıyla karşılaştırıldığında “doğum günü partisi gibi kaldığını” düşünür.
Punisher, beklenenden çok daha fazla ilgi gördü. Başlangıçta yan karakter olarak tasarlanmış olsa da kısa sürede Spider-Man ve Captain America gibi başka kahramanlarla da bir araya geldiği yeni hikâyelerde boy göstermeye başladı. 1970’ler ve 80’lerin başında düzenli olarak çizgi romanlara konuk oldu.
1980’lerin sonlarına gelindiğinde, Frank Miller’ın Daredevil serisinde de önemli bir rol üstlendi. Miller, Daredevil’ın daha vicdanlı ve adalet odaklı kahramanlığıyla Punisher’ın ölümcül yaklaşımı arasında belirgin bir karşıtlık kurdu. Miller, bir röportajında Punisher’ı “vicdanı olmayan Batman” olarak tanımlıyordu. İkisinin de sevdiklerini kaybetmenin ardından bir adalet takıntısına kapıldığını, ancak Punisher’ın, Batman gibi öldürmemeye yemin etmediğini söylüyordu. Miller’a göre Punisher kesinlikle kahramandı, ancak örnek alınması gereken biri değildi: “Onu rol model olarak görmek korkunç bir hata olurdu.”
1980’lerin başında, henüz üniversite öğrencisi olan yazar Steven Grant, New York’taki bir çizgi roman fuarına katıldı. O sıralar, Marvel’ın üretim departmanında çalışan Duffy Vohland ile birlikte yaşıyordu. Vohland, Grant’i Marvel’a fikir sunması için yüreklendirdi ve dönemin genel yayın yönetmeni Marv Wolfman ile bir görüşme ayarladı. Grant, aralarında Punisher’ın da bulunduğu birkaç fikir sundu. O dönemde kimsenin Punisher karakteriyle ilgilenmediğini düşündüğü için bu karakteri önermişti. Ancak Punisher, o sırada Archie Goodwin tarafından yazılan siyah-beyaz bir dergide baş karakterdi ve Grant’in kullanımına uygun değildi.
Yıllar sonra, Roger Stern’ün Marvel’da editörlük görevine gelmesiyle birlikte Grant’e yazarlık teklif edildi. Grant yeniden Punisher için bastırmaya başladı, ancak editörlerin çoğu bu karakterin okuyucuların ilgisini çekeceğine inanmıyordu. 1980 yılında Grant, çizer Mike Zeck ile birlikte Marvel Team-Up #94 sayısında çalıştı. Zeck’in 1984’te Secret Wars serisini çizmesi, Marvel’daki ününü artırdı. O sıralarda editör Carl Potts, yeni projeler arıyordu. Grant ve Zeck, Potts’a bir Punisher mini dizisi teklif etti ve Marvel yönetiminden gelen tüm itirazlara rağmen Potts bu teklifi kabul etti.
Mini dizi 1986 yılının başında yayımlandı. Kapakta “dört sayılık seri” olarak duyurulsa da, aslında başından beri beş sayı olarak planlanmıştı. Ancak bu kapak hatası tüm seri boyunca düzeltilemedi. Hikâyenin temel yapısı korunarak senaryoda bazı değişiklikler yapıldı. Önemli bir unsur olarak, Punisher’ın geçmişteki aşırı şiddet eğilimlerinin zihin değiştirici maddelerle zehirlenmesine bağlandığı bir geriye dönük kurgu (retcon) eklendi.
Bu başarının ardından 1987’de The Punisher adlı ilk düzenli seri yayımlanmaya başladı. Mike Baron’un yazdığı, Klaus Janson’un çizdiği seri tam 104 sayı sürdü (Temmuz 1987 – Temmuz 1995). Serinin popülaritesi, iki yan serinin daha doğmasına yol açtı: The Punisher War Journal (80 sayı, Kasım 1988 – Temmuz 1995) ve The Punisher War Zone (41 sayı, Mart 1992 – Temmuz 1995). Ayrıca The Punisher Magazine adlı siyah-beyaz formatta yayımlanan 16 sayılık bir dergi (Kasım 1989 – Eylül 1990) ve Punisher’ın silah ve ekipman üzerine tuttuğu kurgusal bir günlüğü konu alan The Punisher Armory (10 sayı) yayımlandı. Tüm bunların yanı sıra pek çok tek sayılık macera, mini dizi ve başka Marvel serilerinde konuk rollerle Punisher, okuyucunun karşısına çıkmaya devam etti. Karakter, hatta Vietnam Savaşı’nı konu alan The ‘Nam adlı çizgi romanda bile yer aldı.
Bu dönemde Punisher, “Microchip” kod adlı ortağıyla birlikte çalışıyordu. James Bond’un “Q” karakterine benzeyen Microchip, Frank Castle’a yüksek teknolojili silahlar, zırhlı araçlar ve özel tasarlanmış “savaş minibüsleri” sağlıyordu.
Önümüzdeki on yıl boyunca Punisher, neredeyse tüm büyük suç örgütleriyle karşı karşıya geldi: İtalyan mafyası, Rus Bratva’sı, Japon yakuza’sı, Kolombiyalı ve Meksikalı karteller, Aryan Brotherhood, Çinli triadlar, Jamaikalı çeteler, İrlandalı mafya, motorcu çeteleri, sokak çeteleri, silah kaçakçıları, tecavüzcüler, çocuk istismarcıları, ırkçılar, sadistler, yozlaşmış kamu görevlileri ve daha niceleri…
Karakterin çoğu düşmanını öldürmesi nedeniyle, karşısında sık sık tekrarlanan düşmanlar çok az sayıdaydı. Bunların en bilinenleri, yüzü deforme olmuş kiralık katil Jigsaw ve acımasız paralı asker Barracuda idi. Aynı zamanda, Spider-Man ve Daredevil’in azılı düşmanı olan Kingpin ile de derin bir husumet geliştirdi. Daredevil ise, Punisher’ın yöntemlerine karşı çıkan bir diğer kahraman olarak sık sık onunla karşı karşıya geldi.
Yine bu dönemde, Punisher’ın karşısına Doctor Doom, Bushwacker, Bullseye ve Reavers gibi daha ciddi tehdit oluşturan kötü karakterler çıkarıldı. Spider-Man, Captain America, Daredevil, Ghost Rider, Hulk, Wolverine, Nick Fury ve Moon Knight gibi pek çok Marvel kahramanı da onun hikâyelerinde yer aldı. Hatta bazı sayılarda çocuk süper kahraman takımı Power Pack bile Punisher’la yollarını kesiştirdi. Bu konukluklar, çoğu zaman Punisher ile geleneksel süper kahramanlar arasındaki felsefi ve ahlaki farkları tartışma fırsatı sunuyordu.
Editör Don Daley’in görevde olduğu dönemde, Punisher’ın adalet anlayışı şu ifadeyle özetlenmişti: “Göze göz.”
Frank Castiglione, New York’un Queens semtinde doğduktan sonra ailesi soyadını Castle olarak değiştirdi. Gençliğinde rahip olmak istediyse de büyük günahları affedemediğini fark edip dinî eğitimi yarıda bıraktı. Ardından Deniz Piyadeleri’ne katıldı, dört dönem savaş görevine çıktı ve üstün başarıları sayesinde “Punisher” (Cezalandırıcı) lakabını aldı. Maria adında bir kadınla evlendi ve iki çocuk sahibi oldu. Ancak bir gün Central Park’ta ailesiyle birlikte bir mafya infazına tanık olmaları hayatlarını altüst etti: Mafya tanıkları ortadan kaldırmak için ailesini katletti. Frank hayatta kaldı ama adaletin işlemediğini, katillerin rüşvetle kurtulduğunu görünce kendi yolunu çizdi: Artık yalnızca suçluları değil, tüm suçun kökünü ortadan kaldıracaktı.
Başlangıçta Vietnam gazisi olarak tasarlanan Castle’ın askeri geçmişi zamanla değiştirildi. 2011’de Greg Rucka, karakterin Irak’ta ya da daha genel bir ifadeyle “modern bir savaşta” görev yaptığını belirtti. 2019’da ise Marvel, bu savaşı kurmaca bir çatışma olan “Siancong Savaşı” olarak tanımladı. Rucka’ya göre hangi savaş olduğu değil, Frank’in hizmet ettiği ülkenin ona ihanet etmiş olması önemliydi: Ailesi, onun uğruna savaştığı ülkenin içinde öldürülmüştü.
Punisher, adaleti yalnızca siyah-beyaz gören bir karakterdir. Garth Ennis’e göre onun çözüm anlayışı nettir: “Şüphe varsa, sert vur.” Yaratıcılarından Steven Grant, karakteri felsefi açıdan şöyle tanımlar: “Hayatın anlamını kavrayamasa bile kendine bir amaç seçer ve ölümün kaçınılmazlığına rağmen onu sonuna kadar izler.” Punisher, kurucusu Gerry Conway’in de dediği gibi, “bir Rorschach testidir”; okuyucu ne görmek isterse onu yansıtır.
Castle, ABD Deniz Piyadeleri’nde aldığı yoğun eğitimle birçok silah, patlayıcı ve taktik konusunda uzmandır. Hava indirme, keskin nişancılık, yakın dövüş ve sızma operasyonlarında üst düzeydedir. Aynı zamanda birçok dövüş sanatında ustalaşmıştır: Krav Maga, Muay Thai, Ninjutsu, Hwa Rang Do ve daha fazlası… Ağrı kesici bile kullanmaz; reflekslerini yavaşlatacağına inanır. New York genelinde birçok gizli sığınağı, sahte kimliği ve banka hesabı vardır. Çoğu zaman, suçlulardan elde ettiği kaynaklarla savaşını finanse eder. Göğsündeki beyaz kuru kafa, hem korku yaratmak hem de ateşin zırhlı bölgeye yönelmesini sağlamak için tasarlanmıştır.
Punisher, sadece ateşli silahlar değil, süper kahraman ve kötülerden elde ettiği teknolojileri de kullanır. Green Goblin’in bombaları, Doctor Octopus’un uzuvları, hatta Nick Fury Jr.’dan aldığı War Machine zırhı gibi ekipmanları da zaman zaman kullanmıştır. Bununla birlikte, üstün savaş becerilerine ek olarak, güçlü bir zihinsel dirence sahiptir. Zihin kontrolüne karşı dayanıklıdır; agresyonunu kullanmak isteyen kötü karakterlere dahi direnç gösterebilir.
Yalnız çalışmayı tercih etse de zaman zaman yanında güvendiği isimler olmuştur. En bilinen destekçisi Microchip, ona silah, araç ve teknolojik destek sağlamış; hem dostu hem de yardımcısı olmuştur. “Civil War” döneminde kısa bir süre Stuart Clarke ile çalışmıştır. Polis teşkilatından da yardım aldığı zamanlar olmuştur. Dedektif Lynn Michaels, Castle’la birlikte çalışıp daha sonra istifa ederek kendi adalet yoluna girmiştir. Teğmen Martin Soap ise gizli olarak ona bilgi sağlayan bir diğer destekçisidir.
Frank Castle için hayat artık tek bir hedefe odaklıdır: Adaleti kendi yöntemleriyle sağlamak. Onun adaleti, affı olmayan bir savaşın silahıdır.
Frank Castle, ne mutanttır, ne de süper güçlere sahiptir. Onu ayakta tutan yalnızca askerî eğitimi, keskin zekâsı ve sarsılmaz intikam duygusudur. Batman gibi karanlık geçmişe sahip kahramanlardan ayrıldığı nokta, şiddeti bir araç değil, nihai çözüm olarak benimsemesidir. Punisher için adalet, ceza sisteminin yetersizliğine karşı bir tür düzeltmedir; fakat bu “düzeltme”, hukuk normları değil kişisel ahlakla belirlenir. Tam da bu yüzden, kahraman ile suçlu arasındaki sınır zaman zaman bulanıklaşır.
Punisher, devletin şiddet tekelini sorgulayan bir figürdür. Suçun kol gezdiği, adaletin satın alındığı ortamlarda, onun yöntemleri hem korkutucu hem de cazip gelir. Bazı okurlar ve izleyiciler için o, “sistemin başaramadığını başaran adam”dır. Bazıları içinse hukuk dışılığın ta kendisidir. Özellikle Amerikan toplumunda polis şiddeti, bireysel silahlanma ve cezalandırıcı adalet tartışmaları bağlamında The Punisher, hem bir semptom hem de bir simgeye dönüşmüştür.
Frank Castle, çizgi romanlar ve diziler dışında gerçek dünyada da bir sembole dönüşmüştür. ABD’de bazı polis memurlarının Punisher logosunu araçlarına ya da üniformalarına taşıması, karakterin şiddet yanlısı bir hukuk anlayışının temsili olarak kullanılmasına neden olmuştur. Oysa çizgi romanlarda Punisher’ın kendisi, bu tarz sahiplenmelere sert tepki verir. Karakterin yaratıcısı Gerry Conway dahi, Punisher’ın yöntemlerinin meşrulaştırılmasına karşıdır. Bu ikilem, karakterin popülerliğini artırmakla birlikte, sorumluluk taşıyan bir anlatıya dönüştürmüştür.
Bu soru, karakterin varlık sebebidir adeta. Cevap, kimin sorduğuna göre değişir. Suç mağdurları için bir adalet sembolü olabilir; hukukçular için kaosu meşrulaştıran bir tehdit. The Punisher, hem düzenin zaaflarını hem de bireysel öfkenin tehlikelerini görünür kılar. Onun hikâyesi, sadece bir adamın değil, bir toplumun adaletle kurduğu karmaşık ilişkinin hikâyesidir. O yüzden Punisher’a “kahraman” ya da “kötü adam” demek, genellikle yetmez; o, ahlaki gri bölgelerin ete kemiğe bürünmüş hâlidir.
Kitap Dünyasında:
Punisher MAX serisi (Garth Ennis) gerçekçi ve karanlık bir anlatıyla karakterin derinliklerine iner. Born adlı mini seri ise Castle’ın Vietnam Savaşı’ndaki dönüşümünü anlatır.
Sinemada ve Dizilerde:
1989’dan bu yana Thomas Jane, Ray Stevenson ve Jon Bernthal gibi oyuncular tarafından canlandırılan Punisher, özellikle Netflix dizisiyle eleştirmenlerin ve izleyicilerin dikkatini çekti. Şiddetin estetikleştirilmediği ve karakterin psikolojisine odaklanılan bu dizi, çizgi romanın ruhuna en yakın uyarlamalardan biri olarak kabul edildi.
Video Oyunlarında:
The Punisher (2005) video oyunu, acımasız sorgulama teknikleri ve grafik şiddetle dikkat çeker. Ayrıca Marvel Ultimate Alliance gibi oyunlarda da oynanabilir karakter olarak yer alır.
Tiyatro ve Diğer Sanat Alanlarında:
Punisher figürü, sokak sanatı ve grafik romanlar aracılığıyla protesto kültürünün bir sembolüne dönüşmüştür. Özellikle kolluk güçlerinin bu sembolü sahiplenmesi, sanatçılar ve sivil toplum tarafından eleştirel görselleştirmelere konu olmuştur.
The Punisher, modern toplumun karanlık arzularının ve adaletsizlik karşısındaki sabırsızlığının bir yansımasıdır. Kurallarla şekillenmiş bir dünyada kuralsız bir karakter, hem tehdit hem de kurtarıcı olarak algılanır. Bu ikili yapısı, onu sadece bir karakter değil; bir tartışma zemini hâline getirir. Bugün hâlâ “hukuk mu adalet mi?” sorusunun cevabını arayan her yerde, The Punisher bir yankı gibi ortaya çıkar.
► ANARŞİZM
► ANTİKAHRAMAN
► GÜÇ ve MEŞRUİYET
► ADALET
► İNTİKAM KÜLTÜRÜ
