SÜRÜ psikolojisi; bir grup içindeki insanların düşünce ve davranışlarının, bireysel değil o gruba uyumlu şekilde eğilim göstermesidir; bir inanca, fikre veya trende bağlı kişi sayısının çokluğuna bağlı olarak bahsi geçen şeye olan ilginin arttığı fenomendir.
William Hamilton’a göre sürü psikolojisi; yırtıcı hayvanlar tarafından öldürülmemek üzere oluşmuş içgüdülerimizden biridir. Tıpkı çoğu hayvanda olduğu gibi.
Başkalarının eylemlerini veya inançlarını takip etme eğiliminin nasıl ortaya çıktığıyla ilgili iki görüş vardır. İlk görüş insanların doğrudan başkalarıyla uyumlu olmayı tercih etmelerinin sonucunda sürü psikolojisinin oluştuğudur. Sürü psikolojinin nasıl ortaya çıktığıyla ilgili diğer görüş ise insanların bilgileri başkalarından öğrenmesiyle sürü psikolojisine dahil olduğudur. Her iki açıklama da psikolojik deneylerde uydumculuk eğilimine kanıt olarak kullanılmıştır. Örneğin, Asch’ın uygunluk deneylerini açıklamak için sosyal baskı, Sherif’in otokinetik deneyini açıklamak için ise başkalarından öğrenilen bilgi kullanılmıştır.
Sürü psikolojisinin altında yatan mekanizmalar neler?
Grup Düşüncesi: Sürü psikolojisinin temelinde grup etkisi yatıyor. Herkes aynı şeyi yapıyormuş gibi göründüğünde o davranışa yönelmek ve gruba ait olmak için üzerimizde farkında olmadığımız bir baskı hissediyoruz. Bu nedenle de ne kadar çok insan belirli bir davranışı veya düşünceyi benimserse diğer insanların da bu gruba katılma eğilimi artıyor.
Haklı Olma İsteği: İnsanlar olarak doğamız gereği haklı ve kazanan konumunda olmayı arzuluyoruz. Neyin doğru ve haklı olduğu konusunda bilgi almak ve kendi davranışımızı oluşturmak konusunda da en çok sosyal çevremizden ve diğer insanların eğilimlerinden etkileniyoruz. Eğer birçok kişi bir davranışı veya görüşü benimsiyorsa bunun doğru olacağı izlenimine kapılarak haklı olma isteğimizle birlikte o görüşe veya davranışa doğru yöneliyoruz.
Dahil Olma Arzusu: Dışlanmak veya kendimizi dışarıda hissetmek rahatsız edici bir durum. Malum sözü bile var: “Sürüden ayrılanı kurt kapar.”. Bir topluluk içinde yaşamadığımzda hayatta kalma şansımız azalıyor. Bu nedenle dışlanma korkumuz sürü psikolojisinde büyük bir rol oynuyor. Dışlanmak istemediğimiz için çoğunluğun yaptıklarına ayak uydurmak, onlarla aynı şekilde davranmak ve düşünmek sosyal varlığımızı sürdürmenin bir yolu gibi gözükebiliyor. Ait hissetmeye dair arzumuz toplum tarafından onaylanmak için çoğunluğun benimsediği normları ve tutumları edinmemize neden olabiliyor.
Sürü Psikolojisi Örnekleri Nelerdir?
Aslında yaşamın içindeki örneklere bakmamız sürü psikolojisini daha iyi tanımamıza olanak sağlıyor. Bu örnekler sayesinde sürü psikolojisini daha iyi anlayabiliyor ve zararlı durumlarda topluluk etkisine kapılıp gitmekten kendimizi koruyabiliyoruz. Haydi birkaç örnek inceleyelim:
Moda: Her yıl yeni bir moda trendi yayılıyor değil mi? Birçoğumuz tarzını kendimize benzettiğimiz ya da örnek aldığımız insanların benzer kıyafetleri tercih etmeye başladığını gördüğümüzde biz de o kıyafetlere çekiliyoruz. Hatta bazen başta o tarzı çok çirkin bulsak da birkaç hafta sonra kendimizi o kıyafetlerin içinde bulabiliyoruz!
Sosyal medya: Çoğunluğun belirli bir sosyal medya platformunu kullanmaya başladığını gördüğümüzde biz de o platformlara kaydoluyoruz. Bunun örneğini en son Threads uygulaması ile gördük. Üstelik sosyal medyadaki paylaşım ve içeriklerimiz de sürü psikolojisinden etkilenebiliyor ve bu durum kendi otantik sesimizi kaybetmemize neden olabiliyor.
Beslenme: Dönem dönem yeni bir beslenme şeklinin trend olduğunu ve birçok kişinin onu uygulamaya başladığını, tariflerin ve sosyal medya içeriklerinin o beslenme türüne odaklandığını görmüşsündür. Birçok kişinin aynı beslenme türünü benimsediğini gördüğümüzde biz de doğru yolun o olduğunu düşünerek o beslenme düzenine geçmeye eğilimli oluyoruz.
Yaşam tarzı: Her dönem yeni bir yaşam tarzı popüler hale geliyor. Sağlıklı yaşam, minimalist yaşam, bohem yaşam… İçinde bulunduğumuz dönemde hangisi öne çıkıyorsa biz de o yaşam tarzını benimseyen gruba dahil olma eğiliminde oluyoruz.
Kaynaklar:
