Perpetuum mobilenin gölgesinde gezinen insanlık, sınırsız güç vaadiyle fiziğin yasalarına meydan okumayı hiç bırakmadı.
“Sonsuz enerji” kavramı, hiçbir yakıt harcamadan veya dış kaynağa gerek duymadan sürekli güç üretebilen makine fikrine dayanır. Tarihte “perpetuum mobile” olarak anılan bu aygıtlar, kurulumdan sonra kendilerini sonsuza dek döndürecek, fazladan enerji sağlayacak ya da çıktısı girişinden fazla olacak şekilde tasavvur edilir. Bu mit, termodinamiğin birinci ve ikinci yasaları ile temelden çelişir; yine de çağlar boyunca mucitleri, yatırımcıları ve komplocuları peşinden sürüklemeyi başarmıştır.
Termodinamiğin Birinci Yasası enerji yoktan var edilemez, vardan da yok edilemez der; İkinci Yasası ise kapalı bir sistemde entropinin her zaman artacağını söyler. Sonsuz enerji aygıtı bu iki yasayı birden ihlal eder: Ya girişsiz enerji yaratır (birinci yasa) ya da kayıpsız çalışarak hiçbir ısı/entropi artışı yaratmadan iş üretir (ikinci yasa). Matematiksel, deneysel ve pratik kanıtlar bu ihtimali reddeder.
Orta Çağ’da Hintli Bhaskara’nın su çarkından, 12. yüzyılda Villard de Honnecourt’un çarkına; 18. yüzyılda Johann Bessler’in “Orffyreus çarkı”ndan 20. yüzyılda Nikola Tesla’ya atfedilen efsanelere kadar pek çok örnek var. Modern çağdaysa “over-unity” cihazları, mıknatıslı motorlar ve soğuk füzyon iddiaları gündeme geldi. Hiçbiri bağımsız testlerden başarıyla geçemedi.
Hayır. Güneş, rüzgâr, dalga veya jeotermal kaynaklar sürdürülebilir olabilir; fakat bunlar da sınırsız değil, dış girdiye bağımlı sistemlerdir. Mesele, tüketilen enerjinin kaynağını dünyaya geri besleyebilmektir—yoksa fizik yasalarını altüst etmek değil.
Teknolojik kurtuluş umudu: İklim krizi ve enerji savaşları çağında sınırsız güç fikri cezbedicidir.
Komplo ekonomisi: Patent lobileri, “büyük petrol” veya “büyük enerji”nin bastırdığına dair teoriler, temelsiz de olsa insanları ikna eder.
Bilim-iletişim boşluğu: Termodinamik kavramları popüler anlatıya taşımak zordur; bu da sahte bilime alan açar.
Dolandırıcılık vakaları: Yatırımcılar sahte cihazlara milyonlarca dolar harcadı.
Bilime güvensizlik: Başarısız denemeler, “Bilim gerçekleri saklıyor” argümanlarını besledi.
Yaratıcı motivasyon: Olumlu yanı, verimi artırma arayışını körükleyerek yüksek verimli motorlara, yeni malzemelere ve enerji tasarruflu tasarımlara ilham verdi.
Kitap Dünyasında:
– The Perpetual Motion Machine (Paul Scheerbart): Romantik mühendis hayalleri.
– Free Energy and the Law of Thermodynamics (D. W. Ball): Bilimsel eleştiri.
Sinemada ve Dizilerde:
– The Prestige (2006): Tesla’nın efsanevi “sonsuz güç” makineleri.
– Atlantis (Stargate): Antik uygarlıkların tükenmez enerji kristali tropiği.
Video Oyunlarında:
– BioShock Infinite: Kuantum enerjisiyle uçan şehir Columbia.
– No Man’s Sky: Sonsuz kaynak peşindeki uzay kâşifleri.
Diğer Sanat Alanlarında:
– Sanatçı Theo Jansen’in kinetik “Strandbeest” heykelleri rüzgâr gücüyle sürekli hareket illüzyonu yaratır ve mitin estetik boyutuna gönderme yapar.
Sonsuz enerji miti bilimsel bir çıkmaz sokaktır, fakat hayal gücünün aydınlattığı o sokakta ilerlerken yeni verim yolları, yeni tasarımlar ve daha sürdürülebilir enerjiler bulmak da mümkündür. İnsanlık belki hiç “bitmeyen” bir makine inşa edemeyecek, ama bitmeyen merakıyla enerjiyi daha temiz ve erişilebilir kılacak çözümler üretmeye devam edecek.
► TERMODİNAMİK
► YENİLENEBİLİR ENERJİ
► ÜTOPYA
► PSEUDOSCIENCE
► GÖZETİM TOPLUMU
