Travma sadece zihinde değil, bedende de saklanır. Somatik terapi, bu sessiz tanığın dilini çözmeye çalışır.
Somatik terapi, beden odaklı bir psikoterapi yöntemidir. Yunanca “soma” (beden) kelimesinden türeyen bu yaklaşım, duygusal ve psikolojik travmaların bedensel izlerini anlamayı ve serbest bırakmayı hedefler. Geleneksel konuşma terapilerinden farklı olarak bedendeki duyumlar, hareketler ve hisler ön plandadır. Terapi sürecinde kişi bedeninde beliren sıkışma, ağırlık, sıcaklık ya da titreme gibi duyumlara odaklanarak, bu bedensel tepkilerin ardındaki duygusal katmanlara ulaşır.
Somatik terapi, 20. yüzyılın ortalarında Wilhelm Reich’in beden-zihin ilişkisini vurguladığı çalışmalarıyla temellenmiştir. Reich’e göre bastırılmış duygular bedende “zırhlar” oluşturur. Bu görüşü geliştiren Alexander Lowen, “Biyoenerjetik Analiz” adlı sistemini kurarak, bedensel hareketlerle duygulara ulaşmayı mümkün kılmaya çalıştı. 1970’lerde Peter Levine’in geliştirdiği “Somatic Experiencing” yöntemi ise, özellikle travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) tedavisinde etkili oldu. Günümüzde somatik terapi; dans terapisi, hareket terapisi, yoga, nefes çalışmaları gibi çeşitli beden temelli yöntemlerle entegre bir şekilde uygulanmaktadır.
Somatik terapinin geleneksel terapilerden farkı nedir?
Klasik psikoterapiler konuşma temelliyken, somatik terapi bedenin hafızasına yönelir. Çünkü birçok travma, kelimelere dökülemeden bedene hapsolur. Somatik terapist, sözlerden çok, bedenin verdiği işaretleri izler.
“Beden her şeyi hatırlar” ne anlama gelir?
Yaşanan bir kaza, istismar ya da duygusal şok, bedende bir donma, kasılma ya da ağırlık hissi olarak saklanabilir. Bu duyumlar zamanla kronik ağrılara, panik ataklara ya da kaygı bozukluklarına dönüşebilir.
Somatik terapi herkes için uygun mudur?
Özellikle travma geçmişi olan, konuşmakta zorlanan, bedensel rahatsızlıkları duygusal kökenli olan bireyler için oldukça uygundur. Ancak bazı psikiyatrik durumlarda, geleneksel tıbbi destekle birlikte yürütülmesi önerilir.
Terapide neler yapılır?
Terapist, danışanın bedensel duyumlarına rehberlik eder. “Şu an bedeninde ne hissediyorsun?”, “Bu sıkışma nerede?” gibi sorularla kişi bedenine yöneltilir. Nefes çalışmaları, hafif dokunuşlar ve yavaş hareketlerle bedende sıkışan enerji serbest bırakılmaya çalışılır.
Beden, travmayı nasıl serbest bırakır?
Donmuş bir geyik aniden titreyerek korkusunu atlatır. İnsan bedeni de travma anında donabilir. Somatik terapide amaç, bu “bitmemiş eylemi” yeniden harekete geçirmek ve sinir sistemini dengelemektir. Titreme, ağlama, esneme gibi doğal tepkiler bedensel boşalmanın işaretidir.
The Body Keeps the Score (Bessel van der Kolk): Travmanın bedensel etkilerini çarpıcı biçimde anlatan bir başucu kitabı.
The Wisdom of Trauma (Belgesel, 2021): Gabor Maté’nin beden-zihin bağlantısı üzerine kurulu terapötik yaklaşımı.
Gaga People – İsrailli koreograf Ohad Naharin’in bedeni “dinleyen” hareket pratiği.
Netflix’teki bazı yoga ve meditasyon dizileri, somatik farkındalık tekniklerini yaygınlaştırdı.
Somatik terapi, bedenin bilgeliğine kulak veren bir iyileşme yoludur. Zihinsel kavrayışın ötesinde, dokunulmamış duygulara ulaşmak için bedensel duyumları pusula olarak kabul eder. Modern yaşamın parçaladığı beden-zihin bütünlüğünü yeniden kurmak isteyenler için derinleştirici ve dönüştürücü bir yol sunar.
