Smurfette Principle (Şirine Prensibi), bir hikâyede veya medya ürününde baskın olarak erkek karakterler bulunurken, tek kadın karakterin tüm kadınlığı temsil edecek şekilde konumlandırılmasını ifade eden bir kavramdır.
Bu terim, 1991 yılında feminist akademisyen Katha Pollitt tarafından ortaya atılmıştır. Pollitt, çocuk programlarında genellikle tek bir kadın karakterin bulunmasını ve onun da yalnızca cinsiyetiyle tanımlanmasını eleştirmiştir.
Klasik çocuk yapımlarında erkek karakterler çeşitlilik gösterirken, kadın karakterler genellikle tek bir temsilciyle sınırlı kalıyordu.
Şirinler (The Smurfs) çizgi filminde “Şirine” tek kadın karakter olarak tüm kadınlığı temsil ediyordu.
Katha Pollitt’in eleştirisi, Hollywood filmleri ve televizyon dizilerinde kadın karakterlerin temsili üzerine geniş çapta tartışmalara yol açtı.
Çocuk içeriklerinde tek kadın karakterin genellikle “güzel”, “bakımlı” veya “nazik” olarak tasvir edilmesi eleştirildi.
Son yıllarda kadın karakterlerin sayısı ve çeşitliliği arttı, ancak Smurfette Principle hâlâ bazı yapımlarda varlığını sürdürüyor.
Disney, Pixar ve Netflix gibi büyük yapımcılar, kadın karakterleri daha çeşitli ve derinlemesine işleyen projeler üretmeye başladı.
1. Çizgi Filmler ve Animasyonlar
The Smurfs (Şirinler) – Şirine, köydeki tek kadın karakter olarak konumlandırılmıştır.
Looney Tunes – Lola Bunny, uzun süre yalnızca “Bugs Bunny’nin aşkı” olarak tanımlandı.
Teenage Mutant Ninja Turtles – April O’Neil, dört erkek kaplumbağanın içinde tek kadın karakter olarak varlık gösterdi.
2. Sinema ve Diziler
The Avengers (MCU) – İlk filmlerde Black Widow (Kara Dul), ekipteki tek kadın süper kahramandı.
Star Wars (Orijinal Üçleme) – Prenses Leia, başlıca tek kadın karakter olarak temsil edildi.
The Lord of the Rings – Arwen ve Éowyn dışında kadın karakterlerin az olması eleştirildi.
3. Video Oyunları
Super Mario Serisi – Prenses Peach, serideki tek kadın ana karakter olarak sık sık kaçırılan bir figür olarak resmedildi.
The Legend of Zelda – Zelda, çoğu oyunda pasif bir rol oynayan kadın karakter olarak yer aldı.
1. Çeşitliliğin Artması ve Güçlü Kadın Karakterler
Son yıllarda yapımcılar, kadın karakterleri daha aktif, lider ve bağımsız rollerle tasvir etmeye başladılar.
Disney’in “Frozen” serisi, Moana ve Raya gibi güçlü kadın kahramanlar bu değişimin örnekleri arasında.
2. Kadınların Farklı Kimliklerle Temsili
Eskiden yalnızca “güzel” veya “nazik” olarak konumlandırılan kadın karakterler artık farklı kimliklerle karşımıza çıkıyor.
Örneğin, Wonder Woman (DC), Captain Marvel (MCU), Aloy (Horizon Zero Dawn) gibi karakterler fiziksel ve zihinsel güçleriyle öne çıkıyor.
3. Smurfette Principle’ın Tersine Çevrilmesi
Bazı yapımlar, kadın karakterlerin çoğunlukta olduğu ve erkeklerin tek temsilci olduğu senaryolar geliştirerek bu durumu tersine çeviriyor.
Örneğin, “The Powerpuff Girls” çizgi filminde üç ana karakterin tamamı kadın.
KİTAP DÜNYASINDA
“The Smurfette Principle and Beyond” – Medyada cinsiyet temsili üzerine yazılmış akademik makalelerden oluşan bir kitap.
“Gender and Popular Culture” – Kadın karakterlerin temsili üzerine derinlemesine bir inceleme.
SİNEMADA VE DİZİLERDE
“Miss Representation” (2011) – Kadınların medyadaki temsili üzerine eleştirel bir belgesel.
“Hidden Figures” (2016) – Bilim dünyasında kadınların görünürlüğünü artıran bir film.
OYUNLARDA
“Tomb Raider” (Lara Croft) – Kadın baş karakterlerin oyun dünyasındaki evrimini gösteren bir örnek.
“Horizon Zero Dawn” – Aloy karakteri, güçlü kadın kahramanlara duyulan ihtiyacın bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır.
MÜZİKTE
Feminist sanatçılar, Smurfette Principle’ı eleştiren şarkılar yazmıştır.
Beyoncé’nin “Run the World (Girls)” şarkısı, kadınların daha fazla temsile ihtiyacı olduğu mesajını taşır.
Smurfette Principle, medyada kadın karakterlerin sınırlı temsili ile ilgili önemli bir kavramdır. Günümüzde bu anlayış değişmeye başlasa da, hâlâ pek çok film, dizi ve oyunda tek kadın karakter olgusuna rastlanmaktadır. Güçlü kadın karakterlerin artması ve çeşitliliğin sağlanması, medya ve eğlence sektörünün daha dengeli bir temsil sunmasını sağlayacaktır.
