Gerçek hayatta yapılamayan hakaret, şantaj ve tacizler artık bir ekranın arkasından geliyor. İnternetin karanlık yüzü: siber zorbalık.
Siber zorbalık (İngilizcesi: cyberbullying), dijital iletişim araçları aracılığıyla bireyleri kasıtlı olarak aşağılamak, korkutmak, tehdit etmek veya küçük düşürmek anlamına gelir. Sosyal medya, mesajlaşma uygulamaları, e-posta, forumlar ya da çevrimiçi oyun platformları üzerinden yapılan bu tür saldırılar, geleneksel zorbalıktan farklı olarak 7/24 sürebilir, daha geniş bir izleyici kitlesine ulaşabilir ve dijital kalıcılığı sebebiyle mağdurun izini silmesini zorlaştırır.
İnternetin yaygınlaşmasıyla birlikte özellikle 2000’li yılların ortasından itibaren siber zorbalık, dünya genelinde psikolojik ve hukuki bir sorun olarak tanınmaya başlandı. Önceleri yalnızca okul çağındaki çocuklar arasında yaygın bir problem gibi görünse de zamanla yetişkinleri, kamu figürlerini ve hatta kurumları hedef alan örneklerle sınırları genişledi.
Dijital zorbalığın geçmişi, teknolojik araçların evrimine paralel seyretti. ICQ, MSN Messenger ve ilk sosyal medya platformlarından günümüz TikTok ve Discord’una kadar her platform, siber zorbalığın biçim değiştirmesine olanak sağladı. Kimlik gizleme olanağı, cezasızlık algısı ve “anonim cesaret”, zorbalığı daha acımasız ve yaygın hâle getirdi.
Siber zorbalık sadece çocukları mı etkiler?
Hayır. Çocuklar ve ergenler risk grubunda olsa da yetişkinler, öğretmenler, gazeteciler, aktivistler, kadınlar ve LGBTİ+ bireyler de sıklıkla hedef alınmaktadır.
Siber zorbalığın türleri nelerdir?
Aşağılama, iftira, tehdit, cinsel içerikli mesajlar gönderme, fotoğraf manipülasyonu, dijital taciz, sosyal medya üzerinden linç girişimi ve çevrimiçi dışlama, yaygın türlerdir.
Siber zorbalıkla nasıl başa çıkılır?
Belgeleme, zorbanın engellenmesi, dijital platforma şikâyet, aile ve okul yönetimiyle iletişim, gerektiğinde hukuki destek alma en temel adımlardır.
Hukuken siber zorbalık bir suç mudur?
Birçok ülkede evet. Türkiye’de Türk Ceza Kanunu’na göre hakaret, tehdit, kişisel verilerin izinsiz paylaşımı gibi eylemler, siber zorbalık kapsamında değerlendirilebilir.
Siber zorbalığın etkileri nelerdir?
Depresyon, kaygı bozuklukları, yalnızlık hissi, akademik performans düşüşü, kendine zarar verme eğilimleri ve intihar düşünceleri siber zorbalığa maruz kalan bireylerde görülebilir.
Netflix dizisi 13 Reasons Why, siber zorbalığın gençler üzerindeki yıkıcı etkilerini konu edinmiştir.
2015 yapımı Cyberbully (Emily Osment’in başrolünde olduğu İngiliz filmi), sosyal medya üzerinden gerçekleşen dijital saldırıların ne kadar travmatik olabileceğini gösterir.
YouTube’da “exposing” videoları veya “cancel culture” (iptal kültürü) içerikleri de kimi zaman siber zorbalığın bir parçasına dönüşebilir.
Siber zorbalık, yalnızca teknolojik bir sorun değil, aynı zamanda ahlaki ve toplumsal bir sınavdır. Klavye başında yapılan her eylemin gerçek dünyada karşılığı vardır. Empati eksikliği, dijital görgü kurallarının yetersizliği ve anonimlik perdesi, bu davranış biçimini körükler. Ancak teknoloji ne kadar gelişirse gelişsin, insan onuru ve psikolojik bütünlük, korunması gereken en temel değerler arasında yer almalıdır. Siber zorbalık, çağımızın en görünmez ama en zehirli şiddet biçimlerinden biridir.
► DİJİTAL MAHREMİYET
► DİJİTAL VİCDAN
► İTİBAR EKONOMİSİ
► İPTAL KÜLTÜRÜ
► POPÜLER KÜLTÜR
