Shrinkflasyon (Shrinkflation), üreticilerin fiyatları doğrudan artırmak yerine ürün boyutlarını veya miktarlarını azaltarak maliyetlerini dengelemeye çalıştıkları bir enflasyon biçimidir.
Bu durum, tüketicilerin farkında olmadan daha az ürün için aynı fiyatı ödemesine neden olur. Gizli enflasyon olarak da adlandırılan bu süreç, özellikle gıda, kişisel bakım ürünleri ve ambalajlı tüketim mallarında sıkça gözlemlenir.
Shrinkflasyon, markaların maliyet artışlarını tüketiciye hissettirmeden yönetme yöntemlerinden biri olarak görülse de, uzun vadede tüketici güvenini sarsabilir ve piyasalarda şeffaflık sorunlarına yol açabilir.
Shrinkflasyon, özellikle 20. yüzyılın sonlarına doğru, ham madde fiyatlarının dalgalandığı dönemlerde sıkça gözlemlendi.
Özellikle petrol krizleri, tarımsal üretim dalgalanmaları ve küresel enflasyon dalgaları shrinkflasyonun artmasına neden oldu.
2008 krizi sonrası şirketler maliyet baskısını hafifletmek için fiyatları artırmak yerine ürün boyutlarını küçültmeye yöneldi.
Örneğin, çikolata ve atıştırmalık markaları ambalaj boyutlarını küçültürken, deterjan ve içecek üreticileri de benzer yöntemlere başvurdu.
COVID-19 pandemisi sonrası tedarik zinciri sorunları ve artan üretim maliyetleri shrinkflasyonu hızlandırdı.
Enerji fiyatlarındaki yükseliş ve emtia piyasalarındaki dalgalanmalar nedeniyle birçok firma ürün içeriklerini değiştirme veya gramaj azaltma yoluna gitti.
Shrinkflasyon, birçok farklı sektörde görülmektedir. İşte en yaygın olduğu alanlar:
1. Gıda ve İçecek Sektörü
Çikolata, bisküvi ve şekerleme ürünlerinde gramaj düşürülerek aynı fiyat korunur.
İçeceklerde 1 litrelik şişelerin 900 ml’ye düşürülmesi yaygın bir örnektir.
Dondurma markaları, kutuların içeriğini azaltarak fiyatı sabit tutar.
2. Kişisel Bakım ve Temizlik Ürünleri
Şampuan, diş macunu ve sabun gibi ürünlerde gramaj düşürülerek paket büyüklüğü korunur.
Deterjanlarda içeriğin yoğunluğu değiştirilerek tüketici farkına varmadan miktar azaltılabilir.
3. Ev Ürünleri ve Kırtasiye Malzemeleri
Tuvalet kağıdı ve kağıt havluların kat sayısı veya rulo boyutu azaltılır.
Kalem, defter ve diğer kırtasiye ürünlerinde malzeme kalitesi düşürülerek maliyetler kontrol altına alınır.
4. Fast Food ve Hazır Yemek Sektörü
Burger ve sandviç boyutları küçültülerek aynı fiyat etiketi korunur.
Pizza zincirlerinde hamurun inceltilmesi veya porsiyon boyutlarının küçültülmesi sıkça görülür.
1. Algılanan Değerin Düşmesi
Tüketiciler farkında olmadan aynı fiyatı ödeyerek daha az ürün alır.
Bu durum, müşteri sadakatini ve marka güvenini olumsuz etkileyebilir.
2. Enflasyon Algısının Bozulması
Resmî enflasyon oranları fiyat artışlarına dayandığı için shrinkflasyon istatistiklere tam olarak yansımaz.
Bu nedenle, tüketiciler fiyatların değişmediğini zannederken aslında daha fazla harcama yaparlar.
3. Alternatif Ürün Arayışına Yönlendirme
Tüketiciler, daha büyük gramajlı veya farklı markaların ürünlerine yönelerek fiyat-performans dengesini yeniden değerlendirebilir.
Özellikle toptan satış ve indirimli ürünler daha cazip hale gelir.
1. Bilinçli Tüketici Olmak
Alışveriş yaparken ürün gramajlarını ve içerik değişikliklerini takip edin.
Ambalaj boyutuna değil, ürün miktarına ve ağırlığına dikkat edin.
2. Alternatif Markalara Yönelmek
Daha iyi fiyat-performans sunan markaları keşfedin.
Yerel üreticilerin daha büyük ambalajlı ürünleri daha uygun fiyata sunabileceğini göz önünde bulundurun.
3. Toplu ve Ekonomik Alışveriş Yapmak
Daha büyük ambalajlar genellikle daha avantajlı olabilir.
Kampanya dönemlerinde toplu alımlar yaparak uzun vadeli tasarruf sağlayabilirsiniz.
4. Üretici ve Marka Politikalarını İzlemek
Hangi markaların shrinkflasyon uyguladığını araştırarak daha şeffaf firmaları tercih edin.
Tüketici platformlarında bu konuda yapılan tartışmaları takip ederek farkındalığınızı artırın.
KİTAP DÜNYASINDA
“The Great Inflation and Its Aftermath” (Robert J. Samuelson) – Enflasyon ve tüketici fiyatlarının evrimini ele alan bir çalışma.
“Doughnut Economics” (Kate Raworth) – Ekonomik dengesizlikler ve tüketici davranışları üzerine yazılmış bir kitap.
SİNEMADA VE DİZİLERDE
“The Big Short” – Küresel ekonomik krizlerin tüketicilere etkisini anlatan bir film.
“Super Size Me” – Fast food sektöründeki değişimleri ele alan belgesel.
OYUNLARDA
“SimCity” – Şehir ekonomisini yönetirken fiyatlandırma stratejilerinin nasıl değiştiğini simüle eden bir oyun.
“Capitalism” – Tedarik zinciri ve üretim maliyetlerinin nasıl küçültüldüğünü anlatan bir ekonomik strateji oyunu.
MÜZİKTE
“Money for Nothing” (Dire Straits) – Kapitalizmin tüketici üzerindeki etkilerini anlatan bir şarkı.
“I Need a Dollar” (Aloe Blacc) – Enflasyon ve ekonomik zorlukları konu alan bir parça.
Shrinkflasyon, gizli enflasyonun bir yansıması olarak tüketicilerin daha az ürün almasına neden olan yaygın bir fiyatlandırma stratejisidir. Gıda, kişisel bakım ve ev ürünleri gibi birçok sektörde görülen bu uygulama, tüketici farkındalığına bağlı olarak değişen tepkilere yol açabilir. Bilinçli alışveriş ve fiyat takibi yaparak shrinkflasyonun etkilerini minimize etmek mümkündür.
