İnsanın doğayla ve görünmeyenle kurduğu en eski aracılık biçimlerinden biri.
Şamanizm (İngilizce: Shamanism, Almanca: Schamanismus, Fransızca: Chamanisme), toplumun kutsal rehberleri olan şamanlar aracılığıyla ruhlarla iletişim kurmayı, hastalıkları iyileştirmeyi ve doğaüstü güçleri yönlendirmeyi amaçlayan eski bir inanç ve ritüel sistemidir. Tek tanrılı bir din olmaktan ziyade, farklı kültürlerde değişen pratiklerin bütünüdür.
Şamanizmin kökleri Sibirya, Orta Asya ve Kuzey Amerika’daki yerli topluluklara kadar uzanır. Arkeolojik bulgular, şamanik ritüellerin on binlerce yıl önce bile var olduğunu göstermektedir. Şaman, trans hâline geçerek ruhlarla iletişim kurar; bu sırada davul, dans, şarkı ve tütsü kullanılır.
Türk ve Moğol topluluklarında şamanlara kam ya da baksı denirdi. Hem ruhani lider hem de toplumsal danışman rolü üstlenirlerdi. İslamiyet’in kabulünden sonra bile Türk kültüründe şamanik izler varlığını sürdürdü: Nevruz ateşi, kurban ritüelleri, nazar ve ocak inançları gibi.
Şaman, ruhlarla iletişim kurabildiğine inanılan, toplumu iyileştiren, yol gösteren ve bazen geleceği görebilen kişidir.
Davul, müzik, dans ve nefes teknikleriyle kendini “öte âleme” taşır. Bu hâl, ruhlarla temasın kapısı kabul edilir.
Katı kuralları ve kutsal kitabı olmadığı için klasik anlamda din değildir. Daha çok bir inanç pratiği ve dünya görüşüdür.
Şamanizm, doğayı kutsal kabul eder. Dağ, ağaç, hayvan ve suyun ruhu olduğuna inanılır. İnsan ile doğa arasındaki uyum, şamanik öğretilerin merkezindedir.
Evet. Sibirya, Moğolistan, Orta Asya ve Amerika yerli topluluklarında hâlâ yaşatılmaktadır. Ayrıca modern dünyada “neo-şamanizm” adı altında kişisel gelişim, terapi ve alternatif ruhani pratikler şeklinde yeniden yorumlanmaktadır.
Edebiyat: Mircea Eliade’nin Şamanizm: Arkaik Tekniklerin Bütünlüğü adlı kitabı, konunun temel araştırma eseridir.
Müzik: Şaman davulu, dünya müziklerinde mistik bir enstrüman olarak kullanılmaktadır.
Sinemada: The Last Shaman gibi belgeseller, şamanların modern çağdaki varlığını işler.
Şamanizm, insanın görünmeyenle kurduğu en eski ilişki biçimlerinden biridir. Ruhlarla iletişim, doğaya saygı ve toplumsal dayanışma onun temel taşlarıdır. Bugün hâlâ hem kültürel hafızada hem de modern spiritüel arayışlarda canlılığını korumaktadır.
► BÜYÜ
► RİTÜEL
► TEOZOFİ
► RUHSAL TEKAMÜL
► MANİHEİZM
