Refrigerator Woman Trope (Buzdolabındaki Kadın Tropu), kadın karakterlerin bir hikâyede yalnızca erkek ana karakterin motivasyonunu güçlendirmek için öldürülmesi, sakatlanması veya travmaya uğratılması olgusunu tanımlar.
Kadın karakterin kendi başına bir amacı veya gelişimi olmadan, sadece erkek karakterin duygusal gelişimini tetiklemek için kullanılması bu trope’un temel özelliğidir.
Genellikle kadın karakterin ölümü veya şiddet görmesi, erkek karakterin “intikam” veya “kahramanlık” yolculuğunun başlangıç noktası olur.
Bu trope, kadın karakterlerin hikâyede sadece bir arka plan unsuru olarak kullanılmasını eleştiren feminist medya analizlerinde sıkça gündeme gelmektedir.
“Refrigerator Woman” terimi, 1994 yılında çizgi roman yazarı Gail Simone tarafından ortaya atılmıştır.
Bu terim, 1994 yılında yayınlanan “Green Lantern #54” çizgi romanındaki bir sahneden doğmuştur.
Hikâyede, Green Lantern (Yeşil Fener) karakteri Kyle Rayner’ın sevgilisi Alexandra DeWitt, kötü adam Major Force tarafından öldürülüp bir buzdolabına konur.
Bu olay, Kyle Rayner’ın süper kahramanlık görevini daha ciddiye almasını sağlamak için yazılmıştır.
Çizgi roman yazarı Gail Simone, kadın karakterlerin hikâyelerde bu tür kaderlere mahkûm edilmesini eleştiren “Women in Refrigerators” (Buzdolabındaki Kadınlar) isimli bir internet projesi başlatarak terimi popüler hale getirmiştir.
Bu terim, kadın karakterlerin bağımsız bir gelişim yaşamadan erkek karakterlerin ilerlemesi için “feda edilmesini” ifade eder.
Gwen Stacy (The Amazing Spider-Man, 1973)
Peter Parker’ın sevgilisi Gwen Stacy, Green Goblin tarafından öldürülür ve bu olay Peter’ın karakter gelişimini etkiler.
Barbara Gordon (Batman: The Killing Joke, 1988)
Joker, Komiser Gordon’a mesaj vermek için Barbara Gordon’a saldırır ve onu felç eder.
Lois Lane (Superman: The Movie, 1978)
Lois, Superman’in zaman yolculuğunu tetikleyen bir ölüm sahnesine sahip olur.
Fridha Clausen (The Girl with the Dragon Tattoo, 2009)
Hikâyede kadın karakterin şiddet görmesi, erkek dedektifin olayları araştırmasına sebep olur.
Rachel Dawes (The Dark Knight, 2008)
Joker tarafından öldürülerek Bruce Wayne’in daha karanlık bir karaktere dönüşmesini sağlar.
Sharon Tate (Once Upon a Time in Hollywood, 2019)
Filmde varlığı sembolik bir şekilde ele alınır ve olayları dramatik hale getirmek için kullanılır.
Bu örneklerde kadın karakterler kendi başına bir hikâye geliştirmeden, erkek karakterlerin gelişimini sağlamak için yok edilir.
Medya eleştirmenleri, bu tropun cinsiyetçi olduğunu ve kadın karakterlerin hikâyelerde yeterince güçlü temsiliyete sahip olmadığını öne sürmektedir.
Kadınlar, hikâyede genellikle “kurtarılması gereken mağdur” olarak konumlandırılır.
Bağımsız bir gelişim göstermeden, erkek karakterlerin yolculuğuna hizmet ederler.
Erkek karakterler genellikle kahraman veya anti-kahraman olarak anlatılırken, kadın karakterler çoğu zaman kurban rolüyle öne çıkar.
Özgün kadın karakterlerin geliştirilmesi yerine, onların ölümleri üzerinden erkek karakterlerin duygusal gelişimi işlenir.
Bu trope, feminist medya analizlerinde kadın karakterlerin daha derinlikli ve güçlü bir şekilde yazılması gerektiğine dair eleştirilerle gündeme gelmiştir.
Son yıllarda, kadın karakterlerin hikâyelerde daha güçlü ve bağımsız temsillerle yer aldığı görülmektedir.
Katniss Everdeen (The Hunger Games)
Kadın karakterin olayların merkezinde olduğu bir hikâye.
Rey (Star Wars Sequel Trilogy)
Kadın baş karakterin güçlü bir yolculuğa sahip olduğu bir hikâye.
Wonder Woman (2017)
Kadın karakterin kendi hikâyesini yönlendirdiği bir yapım.
John Wick (2014) – Erkek karakterin motivasyonunu belirleyen öldürülen bir kadın yerine, bir köpek öldürülerek benzer bir hikâye anlatılmıştır.
Mad Max: Fury Road (2015) – Kadın karakterlerin kurtarıcı olduğu bir aksiyon filmi.
Son yıllarda kadın karakterlerin daha güçlü ve bağımsız bir şekilde temsil edilmesi için yapımcılar daha bilinçli tercihler yapmaktadır.
Kadın karakterlerin erkek karakterlerin gelişimi için feda edilmesi, feminist eleştirilerin odak noktasıdır.
Bu trope, kadın karakterlerin yeterince derinleştirilmemesine yol açan sorunlu bir anlatım geleneğidir.
Modern sinema ve televizyon dünyasında bu tropun etkisini azaltmak için daha güçlü kadın karakterler geliştirilmektedir.
Refrigerator Woman tropu, medyada kadın temsiline yönelik eleştirilerin önemli bir örneğidir ve hikâye anlatımındaki cinsiyet rollerinin nasıl işlendiğini anlamak için önemli bir analiz alanıdır.
