Ritmin vecde, sesin duaya dönüştüğü tasavvuf geleneği.
Qawwali (İngilizce: Qawwali, Almanca: Qawwali-Musik, Fransızca: Musique qawwali), Hindistan altkıtasında doğmuş tasavvufî müzik geleneğidir. Kökeni 13. yüzyıla, büyük sûfî şair Amir Khusrau’ya kadar uzanır. Qawwali, Arapça “qaul” (söz, öğüt) kelimesinden türemiştir ve temelde Tanrı’ya, aşka, maneviyata ve insanın içsel dönüşümüne adanmış bir müzikal ibadettir.
Qawwali (kavvali), Delhi çevresindeki Çiştiyye tarikatı dergâhlarında doğdu. Bu müzik biçimi, ilahi aşkın sözle değil, sesin gücüyle ifade edilmesinin bir yolu olarak gelişti. Şarkıların sözleri genellikle Farsça, Urduca ve Pencapça yazılmış mistik şiirlerden oluşur; Mevlânâ, Hâfız, Bulleh Shah gibi sûfî şairlerin dizeleri sıkça kullanılır.
Zamanla qawwali, yalnızca tarikat çevrelerinde değil, Güney Asya genelinde halkın manevi ifadesi haline geldi. Pakistan, Hindistan ve Bangladeş’te tekkelerden radyolara, düğünlerden uluslararası sahnelere kadar uzanan bir yaşam alanı buldu. 20. yüzyılda Ustad Fateh Ali Khan, Salamat Ali Khan ve özellikle Nusrat Fateh Ali Khan gibi sanatçılar, qawwali’yi dünya müziğiyle buluşturarak evrenselleştirdiler.
Bugün qawwali, hem geleneksel formda (örneğin Pakistan’daki Sabri Brothers) hem de modern sentezlerle (örneğin Rahat Fateh Ali Khan’ın popüler uyarlamaları) yaşamaya devam ediyor.
► Qawwali’nin kökeni nereye dayanır?
13. yüzyılda Delhi çevresinde faaliyet gösteren Çiştiyye tarikatına; kurucusu olarak Amir Khusrau anılır.
► Qawwali’nin temel unsurları nelerdir?
Ana vokal (ustad), koronun çağrı-yanıt düzeni, harmonium, tabla, dholak ve el çırpmalarından oluşan ritmik yapı.
► Şarkıların konusu nedir?
Tanrı aşkı, bir mürşide duyulan bağlılık, nefsle mücadele ve insanın içsel uyanışı.
► Qawwali neden mistik kabul edilir?
Çünkü amaç sanatsal gösteri değil, dinleyeni vecde getirmek, ruhsal bir trans hâline ulaştırmaktır.
► Modern qawwali’de ne değişti?
Elektronik altyapılar, stüdyo kayıtları ve dünya müziği etkileri eklendi; fakat özündeki ilahi tema korundu.
Müzikte: Nusrat Fateh Ali Khan ve Sabri Brothers, türün en önemli temsilcileridir.
Sinemada: Bollywood filmlerinde qawwali sahneleri, dinî ve romantik boyutlarıyla sıkça kullanılır (Amar Akbar Anthony, 1977).
Batı’da: Peter Gabriel’in Real World Records etiketi, qawwali’nin dünya müziği içinde tanınmasını sağladı.
Qawwali, sesin dua hâline geldiği, insanla ilahi olan arasındaki mesafenin müzikle aşıldığı bir gelenektir. Söz, ritim ve vecd, burada aynı kaynaktan beslenir: aşk. Bu müzik, sadece dinlemek için değil, hissetmek ve birlikte dönüşmek içindir.
► SUFİZM
► NUSRAT FATEH ALI KHAN
► MERCAN DEDE
► TASAVVUF MÜZİĞİ
► ETHNIC ELECTRONICA
