Toplumlar ve siyasi sistemler düzen arar; ancak her düzen, zamanla dağılmaya ve karmaşaya meyleder. Politik entropi, siyasetin giderek öngörülemez, kutuplaşmış ve istikrarsız bir hâl almasını tanımlar.
Politik entropi, termodinamikteki “entropi” kavramının siyaset bilimine uyarlanmış hâlidir.
Sistematik olarak işleyen bir siyasal düzenin; zamanla kararsızlık, belirsizlik, kurumsal çözülme ve bilgi kirliliği gibi etkenlerle dağılmaya başlamasını ifade eder.
Bu kavram, toplumda artan kutuplaşma, demokratik gerileme, liderlik krizleri ve bilgi sistemlerindeki güven erozyonuyla birlikte siyasetin öngörülemez bir hâle gelmesini açıklar.
Kurumsal Bozulma: Parlamento, yargı, basın gibi denetim organlarının işlevsizleşmesi
Siyasi Kutuplaşma: Toplumun siyasal cephelere ayrılması, uzlaşının kaybolması
Dezenformasyon ve Bilgi Kirliliği: Gerçek ile kurgu arasındaki farkın bulanıklaşması
Seçim Güvensizliği: Oy verme süreçlerine dair şüphelerin artması
Popülist Politikalar: Kısa vadeli çıkarlar uğruna yapılan radikal uygulamalar
Devlet–Toplum Güven Krizi: Yönetilenin yönetenlere olan inancını yitirmesi
Termodinamikte entropi, sistemin düzensizlik derecesini ölçer.
Politik sistemler için bu şu anlama gelir: Bir düzenin devamı için enerji gerekir; enerji azaldıkça sistem dağılır.
🔎 Siyasi alanda bu “enerji”, kurumsal meşruiyet, hukuk devleti, özgür medya ve halk desteğidir. Bunlar zayıfladıkça entropi artar, sistem çözülmeye başlar.
Weimar Cumhuriyeti (1920’ler Almanya): Kutuplaşma, enflasyon ve kurumların çöküşüyle Nazi rejimine zemin hazırlandı.
Sovyetler Birliği’nin Çözülüşü: Merkezi otoritenin parçalanması ve bilgi-akış dengesinin bozulması
Arap Baharı sonrası Libya, Suriye: Kurumsal yapının dağılmasıyla devlet otoritesinin çöküşü
Günümüz ABD (2020 Seçimleri sonrası): Seçimlere dair güven krizleri, Kongre baskını ve bilgi sistemine yönelik kuşkular
* Otoriter rejimlere kayış
* Hukuk devleti ilkesinin zedelenmesi
* Siyasal belirsizlik ve ekonomik dalgalanma
* Kamuoyunun parçalanması ve aşırı uçlara yönelim
* Toplumun ortak gerçekliğini kaybetmesi
Kitap Dünyasında
1984 – George Orwell: Hakikatin iktidar eliyle çarpıtılması
Düzenin Çöküşü – Francis Fukuyama: Kurumsal zayıflama ve modern demokrasiler
Anayasa’nın Sonu – Timothy Snyder (makale)
Karanlık Zamanlarda – Hannah Arendt
Sinemada ve Dizilerde
Children of Men – Devletlerin çöktüğü bir gelecek
V for Vendetta – Meşruiyetini yitirmiş totaliter bir düzen
House of Cards – Sistem içindeki entrika ve çürüme
Oyunlarda
Papers, Please – Totaliter bir rejimde bürokratik çöküş
This War of Mine – Devlet otoritesinin yok olduğu şehir
Frostpunk – Kaotik koşullarda siyasi kararların zorunlu hâle gelmesi
Politik entropi, sadece kriz dönemlerini açıklamak için değil, aynı zamanda sistemlerin ne kadar kırılgan olduğunu anlamak için önemli bir kavramdır.
Bir ülkede demokratik değerler, kurumsal denge ve kamusal güven zayıfladığında; siyaset yalnızca yönlendirilmesi güç değil, kaotik ve potansiyel olarak yıkıcı bir hâle gelir.
Bu nedenle, entropiyi artıran etkenler zamanında tanınmalı, yapısal reformlarla karşılık verilmelidir.
Bu madde ilginizi çektiyse aşağıdaki maddelere de göz atabilirsiniz:
