Pink Tax (Pembe Vergi), kadın tüketicilere yönelik ürün ve hizmetlerin, erkeklere yönelik benzer ürün ve hizmetlerden daha pahalı olması durumunu tanımlayan bir terimdir. Bu kavram, fiili bir vergi olmamakla birlikte, üreticilerin ve perakendecilerin belirli ürünlerde kadın müşterilerden daha fazla ücret talep etmesini ifade eder.
“Pink Tax” terimi, ürünlerin cinsiyet bazlı fiyatlandırılmasına gönderme yaparak, genellikle kadınlara yönelik ürünlerin pembe renkle ilişkilendirilmesi nedeniyle ortaya çıkmıştır.
1990’lı yıllarda ABD’de yapılan bazı akademik çalışmalar, kadın ürünlerinin daha pahalı olduğunu ortaya koymuş ve bu terim yaygınlaşmıştır.
2015 yılında New York Tüketici İşleri Departmanı tarafından yapılan bir araştırma, kadınlara yönelik ürünlerin erkek muadillerine göre ortalama %7 daha pahalı olduğunu göstermiştir.
Pembe vergi, farklı sektörlerde ve ürün kategorilerinde kendini gösterebilir:
Kadınlara yönelik şampuan, tıraş bıçağı, deodorant ve hijyen ürünleri, erkekler için üretilen benzer ürünlerden daha pahalı olabilir.
Örneğin, aynı markaya ait kadın tıraş bıçağı, erkek versiyonundan %10-20 daha pahalı olabilir.
Kadın kıyafetleri, erkek kıyafetlerine kıyasla daha pahalı olabilir.
Bebek kıyafetlerinde bile kız çocuklarına yönelik giysilerin erkek çocukları için üretilenlere göre daha pahalı olduğu gözlemlenmiştir.
Kuaför ve kuru temizleme hizmetlerinde kadın müşteriler genellikle daha yüksek ücret ödemektedir.
Örneğin, kadın saç kesimi fiyatları erkeklere oranla daha pahalı olabilir.
Kız çocuklarına yönelik oyuncaklar (örneğin pembe bisikletler veya bebek setleri) genellikle erkek çocuklarına yönelik ürünlerden daha pahalıdır.
Kadın hijyen ürünleri (tampon, ped vb.) birçok ülkede gereksinim olmasına rağmen lüks tüketim ürünü gibi vergilendirilmektedir.
Bazı ülkelerde bu vergi “Tampon Vergisi” olarak adlandırılır ve kaldırılması için kampanyalar yürütülmektedir.
Kadınların Ekonomik Yükünü Artırır:
Kadınların erkeklerle aynı ürünlere daha fazla ödeme yapması, onların satın alma gücünü düşürmektedir.
Gelir eşitsizliği ile birleştiğinde, kadınlar üzerindeki finansal yük daha da artmaktadır.
Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğini Derinleştirir:
Kadınların temel ihtiyaçlara daha fazla para harcamak zorunda kalması, toplumsal eşitsizliği pekiştirmektedir.
Kadın tüketiciler, pembe vergi nedeniyle bazı ürünleri satın almaktan kaçınabilir veya daha düşük kaliteli ürünleri tercih etmek zorunda kalabilir.
Pink Tax, zaman içinde birçok belgesel, haber ve sosyal medya kampanyasında ele alınmıştır:
“The Pink Tax” (2016): ABD’de kadınların daha yüksek fiyatlarla karşı karşıya kaldığını gösteren belgesel.
Sosyal medya kampanyaları: #AxThePinkTax, #StopPinkTax gibi etiketlerle büyük farkındalık kampanyaları düzenlenmiştir.
Ünlü markalar ve influencer’lar pembe vergiye karşı kampanyalar başlatarak toplumsal farkındalığı artırmaya çalışmıştır.
Bazı ülkeler ve şirketler, pembe vergiye karşı çeşitli politikalar geliştirmiştir:
Bazı ülkelerde tampon vergisinin kaldırılması
Kanada (2015), Avustralya (2018) ve İngiltere (2021) gibi ülkelerde hijyen ürünlerinden alınan ekstra vergiler kaldırıldı.
Yasal düzenlemeler
ABD’nin Kaliforniya eyaleti, pembe vergiyi yasaklayan kanunlar çıkardı.
Fransa ve Almanya gibi ülkelerde pembe vergiyi önlemek için bazı perakende politikaları uygulanmaya başlandı.
Markaların Fiyat Politikasını Gözden Geçirmesi
Bazı markalar, erkek ve kadın ürünleri arasındaki fiyat farklarını kaldırma taahhüdünde bulunmuştur.
Örneğin, Bic firması, pembe tıraş bıçaklarının fiyatlandırmasına yönelik gelen tepkiler üzerine fiyatlarını yeniden düzenledi.
Eleştiriler:
Pembe vergi, kadın tüketicilere yönelik ayrımcı ve adaletsiz bir fiyatlandırma politikasıdır.
Kadınların finansal olarak daha fazla zorlanmasına yol açarak, toplumsal cinsiyet eşitsizliğini pekiştirir.
Savunular:
Bazı üreticiler, kadın ürünlerinin daha fazla talep gördüğünü ve özel bileşenler içerdiğini öne sürerek fiyat farkını haklı çıkarmaya çalışmaktadır.
Bazı markalar, bu farkın pazarlama stratejilerinden kaynaklandığını ve bilinçli bir ayrımcılık olmadığını iddia etmektedir.
Pink Tax, kadın tüketicilere yönelik fiyatlandırmada cinsiyet temelli bir ayrımcılığın yansıması olarak değerlendirilmektedir. Her ne kadar bazı şirketler fiyat farklarını pazarlama stratejisi olarak sunsa da, araştırmalar bunun çoğu zaman gereksiz bir mali yük oluşturduğunu göstermektedir.
Çözüm önerileri:
Kadın tüketicilerin farkındalığını artırmak
Markaların şeffaf fiyat politikaları uygulaması
Hükümetlerin cinsiyet bazlı fiyat ayrımcılığına karşı düzenlemeler yapması
Sonuç olarak, Pink Tax modern dünyada halen süregelen bir ekonomik eşitsizlik biçimi olup, toplumsal cinsiyet adaletini sağlamaya yönelik politikalar geliştirilmesi gerekmektedir.
