1. GENELLİKLE yemek yerken diz üstüne örtülen yahut el kurulanan pamuk veya keten örtü; peçete.
Eskiden bazı peşkirler, yer sofrasında oturanların dizlerini örtecek kadar uzun dokunur, kenarları saçaklı, sırma ve ipek işlemeli olurmuş.
2. Pamuk ipliğinden dokunmuş ince, geniş havlu.
Sinop iline ait bir yöresel kelimedir.
Peşkir, tezgahlarda dokunma şeklindeki teknolojk dönüşüm başlamadan önce; bazen haftalar bazen aylar süren zaman içerisinde, elde tek tek işlenen; narin, emek verilmiş ve kullanana verilen değeri simgeleyen kıymetli bir havlu idi. Bununla birlikte peşkirler, zaman içerisinde dokuma tezgahlarında daha pratik olarak üretilmeye başlanmıştır.
Osmanlı döneminde, peşkirin sofra adet ve geleneklerinde çok işlevsel bir önemi vardı. Sarayda; sırma, renkli ibrişim ve ipliklerle gergeflerde işlenen, çok süslü peşkirler kullanılmıştır. Saraydaki havluların temizliğine bakan görevliye, “Peşkir Ağası” veya “Peşgir Gulamı” denilmekteydi. Peşkir, evliliklerde kız evinin düğün davetiyesi olarak gönderilir; gelinin, eşinin akrabalarına yaptığı nezaket ziyaretinde, hediye bohçasına peşkir konur; yeni gelin & yeni güveyler için özel olarak, ömür boyu beraberliklerinin devamını simgeleyen çift kişilik gelin-güvey peşkiri dokunurdu.
Cumhuriyet dönemi ile birlikte, peşkir kullanımı önemini yitirmeden devam etmekle birlikte; zaman içerisinde peçete, havlu gibi hazır mamullerin kullanımının artması ile peşkir, tarih raflarına doğru kaldırılmaya başlanmıştır.
Peşkir hangi dilden gelir?
Kökeni. Farsça’da “piş” (ön) ve “gir” (tutulan) kelimelerinden oluşan “pişgir” (öne tutulan şey) kelimesinden Türkçeye geçmiştir. İlk olarak peşkir kelimesine Anadolu Selçuklu dönemi kaynaklarında rastlanır.
Peşkir ne için kullanılır? Peşkirin kullanım alanları nerelerdir?
Peşkirin kullanım alanı sizin hayal gücünüz kadar geniş olabilir. Biz birkaç örnek verelim. Mutfakta el havlusu, banyoda el & yüz veya banyo sonrası kurulama havlusu; yemek yaparken hani o sürekli elinizi kurutma ihtiyacı duyduğunuz mutfak önlüğü veya bezi; yemek esnasında şık bir peçete veya diz örtüsü; sporda omuzda duran o ter emici havlu; seyahatte size anne şefkati ve güveni veren dokunuş; düzgün yüzeyi ile havuz/deniz kenarında, her ihtiyaç anında elinizin altındaki pratik örtü; kendinizi yeniden doğmuş gibi hissettiğiniz bir spa masajı sonrası sizi saran ferah peştemâl; bebeğinizin narin tenine uygun, sıcak dokusu ile yanınızdan ayıramayacağınız tüysüz yüzeyli havlu… Dilediğiniz her alanda kullanabilirsiniz. Geçmişin şık ve zarif geleneğini, şimdinin her ortamına uydurabileceğinizi belirtmek isteriz.
Peşkir atmak ne demek?
Bir oyuncu oyun başında peşkir (el almaz ) derse, ve o elde yerde dönen kağıdı alırsa oyuncu skor hanesine 35 sayı ve o elde yediği ceza sayılar yazılır. Ayrıca oyuncu bir elde dönen tüm kupaları ve maça kızını alırsa kafa atmış olur.
