İntikamı bir tür şiire, suçu bir aynaya dönüştüren yönetmen.
Park Chan-wook (d. 23 Ağustos 1963, Seul), Güney Koreli yönetmen, senarist ve yapımcıdır. Dünya sinemasında “intikam üçlemesi” olarak bilinen Sympathy for Mr. Vengeance (2002), Oldboy (2003) ve Lady Vengeance (2005) filmleriyle kült statüsüne ulaşmıştır. Onun sineması, hem şiddeti hem de insanın içsel ahlak çatışmalarını incelikle işleyen bir felsefeye dayanır.
Kore’nin travmatik modernleşme süreci, Park’ın estetik evreninde hem toplumsal hem psikolojik bir motif olarak belirir. Katolik inanç, suç, kefaret, arzu ve iktidar temaları arasında gezinen bu sinema, Doğu mistisizmiyle Batı anlatı yapısını bir araya getirir.
Park Chan-wook, Yonsei Üniversitesi’nde felsefe eğitimi gördü. Sinemaya Georges Bataille ve Hitchcock okuyarak girdi; ilk dönemlerinde eleştirel bir sinema dili kurmaya yöneldi.
1992’de çektiği The Moon Is… The Sun’s Dream ticari bir başarısızlıktı, ancak yönetmenin görsel ve ahlaki meselelerle kurduğu ilişki bu filmde belirmişti.
Asıl çıkışını, 2000’lerin başında, Güney Kore’nin toplumsal ve sinemasal dönüşüm döneminde yaptı. Oldboy, 2004 Cannes Film Festivali’nde Jüri Büyük Ödülü’nü kazandı ve sinema tarihine “neo-noir tragedyası” olarak geçti.
Thirst (2009) ile Bram Stoker’ın Draculasını Katolik suçluluk duygusuyla birleştirdi; Stoker (2013) ile Hollywood’a geçti, ama kendi görsel dilinden ödün vermedi.
2022’de Decision to Leave ile Cannes’da En İyi Yönetmen ödülünü aldı — bu film, suç anlatısına melankolinin ve arzunun bulanık sınırlarını kattı.
► Park Chan-wook’un sinemasında şiddet neden bu kadar merkezîdir?
Çünkü onun için şiddet bir araç değil, bir dil biçimidir. Toplumun bastırdığı suçluluk duygusu, Park’ın kadrajında beden aracılığıyla konuşur. Oldboy’daki çekici sahne, intikamın değil, varoluşun sorgusudur: İnsan, anlamın kalmadığı bir dünyada hâlâ adalet arar.
► Neden “intikam üçlemesi” bu kadar etkili oldu?
Çünkü bu üçleme, intikamı bir etik sorun olarak işler. Her filmde fail ve mağdur yer değiştirir; şiddet, bir kefaret döngüsüne dönüşür. Park, seyirciyi “haklı öfke”nin sınırında tutarak ahlaki konfor alanını bozar.
► Batı ile Doğu arasındaki gerilim filmlerine nasıl yansır?
Park Chan-wook’un filmleri, Doğu’nun sabrı ile Batı’nın rasyonalizmini birleştirir. Uzun planlar, minimal diyaloglar, ayrıntılı kadrajlar — her şey bir zen disiplinini andırır. Ancak anlatının mantığı Dostoyevskiyen bir suç bilincine dayanır.
► Estetik ve ahlak arasında neden sürekli bir çatışma vardır?
Çünkü Park, güzelliğin masum olmadığına inanır. Şiddet onun sinemasında “görsel bir erdem” değil, insan doğasının kaçınılmaz parçasıdır. Bu yüzden The Handmaiden’de erotizm, Thirst’te kan, Decision to Leave’de melankoli aynı estetik düzlemde yer alır.
► Park Chan-wook’un sineması gelecekte nasıl hatırlanacak?
Büyük olasılıkla “görsel ahlak felsefesi” olarak. Çünkü o, şiddeti mahkûm etmeden, ama kutsamadan anlatabilen nadir yönetmenlerden biridir. Sineması, modern insanın hem suçluluğuna hem merhametine tutulmuş bir aynadır.
Oldboy, Tarantino’dan Fincher’a kadar birçok yönetmeni etkiledi. Spike Lee, 2013’te bir Amerikan yeniden çevrim yaptı; ancak Park’ın karanlık ironisini yakalayamadı.
Müzikte, Marilyn Manson’dan alt kültür gruplarına kadar pek çok sanatçı Oldboy’un imgelerini kullandı.
Televizyonda, Park’ın anlatı tarzı HBO’nun True Detective dizisinde ve Netflix’in Kore yapımlarında yankı buldu.
Park Chan-wook sineması, intikamın yalnızca eylem değil, varoluş biçimi olduğunu gösterir. Onun filmleri, Dostoyevski’nin ahlaki ikilemlerini, Nietzsche’nin trajik insan kavrayışıyla birleştirir.
Şiddet, onun gözünde bir “görsel dua”dır: hem cezalandırır hem arındırır.
Sonuçta, Park Chan-wook’un kadrajında hiçbir yara tamamen kapanmaz — çünkü yara, anlamın kendisidir.
► BAĞIMSIZ SİNEMA
► AUTEUR
► DOSTOYEVSKİ
► YERALTI EDEBİYATI
► WONG KAR -WAI
