Bilgelik uğruna gözünü feda eden, kelimelerle dünyanın kaderini yazan bir tanrı düşünün. Savaşın, şiirin ve sessizliğin tanrısı: Odin.
Odin (Eski İsk. Óðinn; Alm. Wotan; Fra. Odin), İskandinav mitolojisinin en karmaşık ve en çok yorumlanan figürlerinden biridir. Asgard’ın hükümdarı, tanrıların babası, bilgelik, şiir, ölüm ve savaşın efendisidir.
İsminin kökeni óðr (öfke, ilham, ruhsal esrime) sözcüğüne dayanır. Bu nedenle Odin hem bir savaşçı hem bir şairdir; hem yıkımın hem yaratının simgesidir. Bilgelik kazanmak için Mimir’in kuyusundan su içebilmek adına bir gözünü feda etmesi, onu mitolojide “görmek için görmemeyi seçen” tanrı hâline getirir.
İskandinav mitolojisinin en eski kaynakları olan Poetic Edda ve Prose Edda’da Odin, evreni düzenleyen ve aynı zamanda onun çöküşünü başlatan tanrı olarak betimlenir. Bilgelik uğruna kendi bedenini Yggdrasil ağacına asar; böylece “ölerek” bilgiyi doğurur. Bu eylem, hem Hristiyanlık öncesi kurban ritüellerinin hem de daha sonra gelen “kendini bilme” fikrinin köklerini yansıtır.
Ortaçağ’da Hristiyanlık İskandinavya’ya yayıldığında, Odin figürü şeytanlaştırılmış, “eski dünyanın putu”na dönüştürülmüştür. 19. yüzyıl romantizmiyle birlikte ise yeniden keşfedilmiştir: Alman mitolojisinde Wotan, ulusal kimliğin simgesi hâline getirilmiş; Wagner’in Der Ring des Nibelungen operasında kaderle savaşan trajik kahramana dönüşmüştür.
20. yüzyıldan itibaren Odin, paganizm ve modern spiritüalizm içinde yeniden doğar. Bugün hem Marvel evreninin tanrılarından biri olarak hem de mitolojik psikoloji (örneğin Carl Jung’un kolektif bilinçdışı yorumlarında) bir arketip olarak yaşamayı sürdürür.
► Odin neden bir gözünü feda etti?
Çünkü bilgi, bedel ister. Odin, Mimir’in kuyusundaki bilgelik suyundan içebilmek için bir gözünü verir. Bu, “görmek için bir göz kaybetmek” paradoksudur: Gerçek bilgelik, görünenden vazgeçerek kazanılır.
► Odin yalnız bir tanrı mıdır?
Evet, derin anlamda. Onu tanımlayan şey yalnızlıktır. Karısı Frigg’e, oğulları Thor’a ve Baldr’a rağmen, Odin’in asıl yolculuğu içsel bir yalnızlık yolculuğudur. Kendisini Yggdrasil’e asması, bir tanrının bile kendi içine çarmıha gerilebileceğini gösterir.
► Odin neden hem savaşın hem şiirin tanrısıdır?
Çünkü ikisi de kelimeyle yapılır. Savaşta komut, şiirde söz hüküm sürer. Odin için kelime bir silahtır; anlam yaratmak, dünyayı biçimlendirmektir.
► Odin’in kuzgunları neyi temsil eder?
Hugin (Düşünce) ve Munin (Hafıza), Odin’in zihninin iki kanadıdır. Her sabah dünyayı dolaşıp akşam ona haber getirirler. Biri aklın, diğeri hatıranın sembolüdür; tanrısal bilgelik ancak ikisinin dengesiyle mümkündür.
► Odin neden ölümlüleri sever?
Çünkü insan, tanrının eksikliğidir. Odin, ölümlülükte bir hakikat görür; kusurlu olanın içindeki anlamı arar. Onun savaşçıları—Valkyrjalar tarafından seçilen kahramanlar—ölümde sonsuzluğu, eksiklikte bütünlüğü bulurlar.
Sinemada: Marvel’ın Thor serisinde Anthony Hopkins’in canlandırdığı Odin, bilgelikle otorite arasındaki gerilimi temsil eder.
Edebiyatta: Neil Gaiman’ın American Gods romanında Mr. Wednesday karakteri, modern dünyada hayatta kalmaya çalışan bir Odin yorumudur.
Müzikte: Richard Wagner’in Der Ring des Nibelungen operasında Wotan, hem baba hem yasa koyucu hem de çaresiz bir tanrıdır.
Oyunlarda: Assassin’s Creed: Valhalla ve God of War: Ragnarök gibi yapımlarda Odin, savaşçı mitin psikolojik boyutlarını yeniden canlandırır.
Odin, bilgeliğin yalnızlıkla, gücün bedelle, şiirin ölümle yan yana durduğu bir tanrıdır. Onu ölümsüz kılan, mutlak kudreti değil, eksikliğini kabul etmesidir. Gözünü vererek görmeyi, kendini asarak yaşamayı öğrenmiştir. Bu yüzden Odin, insanın kendi iç fırtınalarını tanrılaştırmış hâlidir.
► VAMPİR MİTOLOJİSİ
► İRAN MİTOLOJİSİ
► TIR NA NOG
► ÜTOPYA
► HYPERBOREA
