Yatırım mı yapmak istiyorsunuz ,ama hangi hisseyi alacağınızı bilmiyor musunuz? Cevap: Ortak akıl, ortak sermaye… mutual fon!
Mutual fon, birçok yatırımcının parasını bir araya getirerek profesyonel yöneticiler tarafından çeşitli menkul kıymetlere (hisse senetleri, tahviller, bono, döviz, altın vb.) yatıran kolektif bir yatırım aracıdır. Türkçede genellikle “yatırım fonu” olarak da anılır. Fonun içeriği, risk profiline göre çeşitlenir: düşük riskli fonlar sabit getirili enstrümanlara yönelirken, yüksek riskli fonlar daha agresif hisse senedi pozisyonları alabilir.
Mutual fonlarda yatırımcılar doğrudan hisse ya da tahvil sahibi olmazlar; fonun belirli bir kısmına ortak olurlar. Fon yöneticileri bu havuzu yatırım stratejilerine göre değerlendirir. Böylece bireysel yatırımcılar hem çeşitlendirilmiş portföy avantajı elde eder hem de yatırım kararlarını uzmanlara bırakmanın konforunu yaşar.
Mutual fonların tarihi 18. yüzyılda Hollanda ve İskoçya’daki “ortak yatırım havuzlarına” kadar uzansa da, modern anlamdaki ilk mutual fon 1924’te ABD’de kurulan Massachusetts Investors Trust’tır. 1930’lu yıllarda Amerika’da yaşanan Büyük Buhran sonrası yatırımcının güvenini yeniden kazanmak amacıyla mutual fonlar denetlenmeye başlamış, 1940 tarihli Investment Company Act ile yasal zeminleri oluşturulmuştur.
1980’lerden itibaren faizlerin düşmesi ve hisse senedi piyasalarının canlanmasıyla mutual fonlar birikim yapmanın başlıca yollarından biri hâline gelmiştir. Teknolojik gelişmelerle birlikte bugün bireysel yatırımcılar e-devlet veya bankacılık uygulamaları üzerinden kolayca fon alım-satımı yapabilmektedir.
Türkiye’de ilk yatırım fonu 1987’de kuruldu. 2000’li yıllardan itibaren Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) ve TEFAS gibi platformlarla mutual fonlara erişim demokratikleşti.
Mutual fon ile borsa yatırımı arasında ne fark var?
Borsada yatırımcı doğrudan belirli hisse senetlerini alır; karar, bilgi ve zaman yatırımcının kendisine aittir. Mutual fonlarda ise bu kararlar profesyonel fon yöneticileri tarafından alınır. Ayrıca mutual fonlar çok sayıda varlık içerdiği için risk daha dengelidir.
Hangi tür mutual fonlar vardır?
Genel olarak dört ana türden söz edilebilir: hisse senedi fonları, tahvil-bono fonları, karma fonlar ve para piyasası fonları. Ayrıca altına, dövize, yurtdışı piyasalara ya da teknoloji hisselerine yatırım yapan tematik fonlar da mevcuttur.
Mutual fonlar garanti getiri sağlar mı?
Hayır. Mutual fonlar piyasa koşullarına bağlı olarak değer kazanabilir veya kaybedebilir. Ancak portföy çeşitliliği sayesinde ani dalgalanmalardan tekil yatırım kadar etkilenmez. Getiri garantisi yalnızca mevduat gibi araçlarda mümkündür.
Küçük yatırımcı mutual fondan gerçekten kâr eder mi?
Uzun vadede evet. Düşük işlem maliyetleri, çeşitlendirilmiş risk ve uzman yönetimi sayesinde küçük yatırımcılar da büyük yatırımcılarla benzer getiriler elde edebilir. Ancak sabır ve istikrarlı katkı esastır.
Her mutual fon aynı mıdır?
Hayır. Fonlar, yatırım yaptıkları enstrümanlara, risk düzeylerine, yöneticilerine ve stratejik tercihlerine göre birbirinden ayrılır. Fon seçiminde fonun geçmiş performansı, toplam büyüklüğü, yönetim ücreti ve yöneticinin itibarı dikkate alınmalıdır.
Mutual fonlar doğrudan sinema ya da edebiyatın baş karakteri olmasa da, finans dünyasını konu alan yapımlarda önemli arka plan figürleridir. The Big Short (Adam McKay, 2015), yatırım fonlarının 2008 krizindeki rolünü farklı bir açıdan gösterirken; Margin Call ve Inside Job gibi yapımlar finansal ürünlerin nasıl kâr ve kriz üretme potansiyeli taşıdığını gözler önüne serer.
Edward Jones, Fidelity ya da BlackRock gibi dev fon şirketlerinin isimleri hem dizilerde hem romanlarda sistemin görünmez ama belirleyici aktörleri olarak anılır. Finansal distopyaların ya da teknoloji-şirket ütopyalarının fon arka planında da bu tür yatırım araçları yer alır.
Mutual fonlar, modern ekonominin “birlikten güç doğar” ilkesine dayalı yatırım araçlarıdır. Sermayeyi demokratikleştirme, uzmanlığı tabana yayma ve küçük yatırımcıyı piyasaya dâhil etme açısından önemli işlev görürler. Ancak her yatırım gibi onların da risk içerdiği unutulmamalıdır. Finansal okuryazarlığın artması, mutual fonları yalnızca bir kazanç aracı değil, ekonomik farkındalık basamağı hâline getirebilir.
► ENFLASYON
► DOLARİZASYON
► AVRUPA MERKEZ BANKASI
► ESNEK KAPİTALİZM
► PİYASA DEĞERİ
►TRICKLE DOWN ECONOMICS
