ŞİKAYETTE bulunan, şahsî davacı. İlgili makama derdini aktaran.
Müşteki (Şikâyetçi) Nedir?
Şikâyet hakkı, bir suçun ilgili merci olan savcılık makamı tarafından soruşturulması veya kovuşturulması hususunda ilgili kişi tarafından mağdura veyahut zarar görene tanınmış olan bir haktır. Bahsedilen bu hak; hem gerçek kişilere hem de tüzel kişilere tanınmış bir haktır. Tüzel kişiler tarafından bu hak, yetkili organlar aracılığıyla ilgili yer olan Cumhuriyet Başsavcılığına başvurarak bu haklarını kullanırlar. Şikâyet hakkının kullanan kişiye müşteki yani şikâyetçi denir.
Şikâyet hakkı bizzat kişiye sıkı sıkıya bağlı bir hak olup devredilemez. Şikâyet hakkının bizzat kullanılabilmesi sebebiyle mirasçılar, murisin şikâyet hakkına sahip olamazlar. Belirtmek gerekir ki; müşteki, vefat etmeden önce şikâyet hakkını kullanmış ve bu hakkı sonucunda bir kovuşturma yapılmakta ise mirasçılar söz konusu kovuşturma aşamasına “katılan” yani “müdahil” sıfatı ile katılabileceklerdir.
Müşteki Sanık Ne Demek?
Müşteki şüpheli, savcılık tarafından yürütülen soruşturma aşamasında hem suçtan zarar gören veya mağdur olup şikâyet hakkını kullanan hem de suç isnadı altında bulunan kişi demektir.
Müşteki sanık, kovuşturma aşamasında bulunan bir dosyada katılma talebinin bulunmaması sebebiyle katılan/müdahil sıfatı bulunmayan kişiye denir. Aynı şahsın davaya katılma talebinin bulunması halinde ise söz konusu şahıs, “katılan/müdahil sanık sıfatını alacaktır.
Mağdur şüpheli, savcılık tarafından yürütülen soruşturma aşamasında hem suçtan zarar gören veya mağdur olup şikâyet hakkını kullanmayan hem de aynı dosya içerisinde hakkında şikâyetçi olunan kişidir.
Aynı olay içerisinde hem suçtan zarar gören hem de mağdur olan kişi hakkında suç isnadında bulunulması hakkında söz konusu kişi soruşturma aşamasında “mağdur şüpheli”, kovuşturma aşamasında ise “mağdur sanık” sıfatını haiz olacaktır.
MÜŞTEKİ İLE KATILAN ARASINDAKİ FARKLAR NELERDİR?
Müşteki, suçtan zarar gören veya suçun mağduru olan kişidir. Müşteki taraf, yargılama başladıktan sonra ceza mahkemesinde katılma talebinde bulunursa ve mahkeme de müştekinin katılma talebini kabul ederse müşteki taraf, katılan sıfatını alır. Katılma, kamu davasının açılmasından sonra mahkemeye dilekçe verilmesi veya katılma istemini içeren sözlü başvurunun duruşma tutanağına geçirilmesi suretiyle olur. Katılan, Cumhuriyet savcısına bağlı olmaksızın kanun yollarına başvurabilir. Karar, katılanın başvurusu üzerine bozulursa, Cumhuriyet savcısı işi yeniden takip eder.
MÜŞTEKİNİN HAKLARI NELERDİR?
1- SORUŞTURMA EVRESİNDE MÜŞTEKİNİN HAKLARI (CMK 234/1-a)
* Delillerin toplanmasını isteme,
* Soruşturmanın gizlilik ve amacını bozmamak koşuluyla Cumhuriyet savcısından belge örneği isteme,
* Vekili bulunmaması halinde, cinsel saldırı suçu ile alt sınırı 5 yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçlarda baro tarafından kendisine avukat görevlendirilmesini isteme,
* Vekili aracılığı ile soruşturma belgelerini ve el konulan ve muhafazaya alınan eşyayı inceletme,
* Cumhuriyet savcısının, kovuşturmaya yer olmadığı yönündeki kararına kanunda yazılı usule göre itiraz hakkını kullanma…
2- KOVUŞTURMA EVRESİNDE MÜŞTEKİNİN HAKLARI (CMK 234/1-b)
* Duruşmadan haberdar edilme,
* Kamu davasına katılma,
* Tutanak ve belgelerden örnek isteme,
* Tanıkların davetini isteme,
* Vekili bulunmaması halinde, cinsel saldırı suçu ile alt sınırı 5 yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçlarda, baro tarafından kendisine avukat görevlendirilmesini isteme,
* Davaya katılmış olma koşuluyla davayı sonuçlandıran kararlara karşı kanun yollarına başvurma,
