AVUSTURYALI romancı Leopold von Sacher-Masoch’un romanlarından esinlenerek belirlenmiş olan ve acıdan haz duymayla, acıyı aramayla belirgin olan ruhsal bozukluk…
Mazoşizm, bireyin kendine kasıtlı olarak zarar verdiği ve bu nedenle psikolojik travmalara yol açabilen bir hastalık türüdür. Bu hastalık küçüklükten gelen bir travma olarak bilinir.
Sadizm’in acıyı duyan taraf açısından karşıtı olan olgu ise mazoşizm olup kendisine acı verilmesinden, eziyet edilmesinden seksüel bir zevk alma duygusudur.
Öykülerinde ve romanIarında acıdan haz duyma temasına çok sık rastlanılan Sacher-Masoch da gerçekte bir mazohistti.
Mazohist kamçılanmaktan, işkence görmekten, aşağılanmaktan, itilip kakılmaktan haz duyar. Mazohistin cinsel hazza ulaşması buna göre şiddete bağlı olacaktır.
MAZOŞİST KİŞİLERDE GÖRÜLEN (MAZOŞİZM) BELİRTİLERİ NELERDİR?
Mazoşizm belirtileri kişiden kişiye ve türüne göre farklılık gösterebilir. Bu tür durumlar genellikle karmaşık psikolojik faktörlere dayanarak oluşur. Mazoşizm belirtileri şöyle sıralanabilir:
Fiziksel ya da duygusal acıyı deneyimlemekten zevk alma
Stres, acı ya da zorlanma anlarında daha az negatif tepki verme
Başarısızlığı tercih etme
Otorite figürüne itaat etmeyi veya kontrol edilmeyi tercih etme
İşkence davranışları sergileme
Dışardan gelen yardımdan kaçınma ve kabul etmeme
Fiziksel ya da ruhsal açıdan kendine zarar verme
Başka insanlara güvenmeme ve bu konuda depresif davranma
Olumsuz duygulara yoğunlaşma
Güçlü bir terk edilme korkusu yaşama
Mazoşist olan kişiler acıda zevk duydukları için bunu da hak ettiklerini düşünme eğilimindeler. Acı duyma esnasında vücutta salgılanan endorfin hormonu kendilerinin iyi hissetmesini sağlar.
MAZOŞİZM TÜRLERİ NELERDİR?
Mazoşizm dendiğinde insanların aklına genellikle cinsel mazoşizm gelse de, mazoşizmin cinsel olmayan başka türleri vardır. Mazoşizm türleri şöyle sıralanır:
Cinsel Mazoşizm
Kişinin, zarar görme, dövülme, ya da başka şekilde acı çekme eylemi ile ilgili yoğun bir biçimde istemesi olarak tanımlanır. Cinsel açıdan uyarıcı fantezilerin oluşması, cinsel dürtülerin görülmesi durumudur.
Sosyal Mazoşizm
Sosyal ortamdaki ilişkilerde küçük düşme, hor görülme ya da alay edilme gibi durumlardan haz duyma durumudur. Sosyo-ekonomik düzeyi yüksek olmayan küçük yerlerde, ıslah evlerinde, göçmen kamplarında, uyuşturucu ortamlarında görülebilir. Kişi eninde sonunda zarar görecektir, canı acıyacaktır ve bilinç dışı olarak bunu yaşayacağı yerin ve zamanın kontrolünü kendisine kendisi zarar vererek ya da buna ortam sağlayarak elinde tutmaya çalışır.
Fiziksel Mazoşizm
Vücutta fiziksel anlamda oluşan acıdan keyif alma durumu olarak tanımlanan bir mazoşizm türüdür. Yakma, dövme ya da kendine zarar verme gibi davranışları içerir.
Duygusal Mazoşizm
Duygusal anlamda acı çekmekten zevk alma durumu olarak tanımlanan duygusal mazoşizmde aldatılmak, küçük düşürülmek gibi durumlar yer alır. Kişi bu durumları yaşamaktan mutlu olur. Kendisini suçlu, değersiz, yetersiz, cezayı ve kötü muameleyi hak eden, çaresiz biri olarak görürler. Kendisine olan olumsuz davranışları kendi kaderi olarak görebilirler.
İyicil Mazoşizm
Zararsız kabul edilen mazoşizm türüdür. İnsanların korkacaklarını bildikleri halde lunapark oyuncaklarına binmeleri, yoğun baharatlı ya da acı yiyecekleri tüketmeleri ya da tehlikeli sporlara yönelmeleri gibi. Yani haz ve acı duyumu karşısında endorfin salgısının artış göstermesi bu davranışa neden olabilir.
MAZOŞİZM NEDEN OLUR?
Mazoşizmin nedeni tam anlamıyla bilinmese de genellikle çocukluk çağında meydana gelen travmatik olaylardan kaynaklanır. Bunun yanında stres, aile ve arkadaş ortamı, çocuk istismarı, ailede akıl hastalığı öyküsü olması gibi durumlardan da mazoşizm oluşabilir. Mazoşizm nedenleri şöyle sıralanır:
Çocukluk çağında yanlış yetiştirilme
Çocukluk döneminde anne ve baba tarafından sürekli olarak aşağılanan, azarlanan ve bunun sonucunda iyi davranılan çocuklarda travma meydana gelebilir. Bu da mazoşizme yatkınlığa neden olarak çocuğun bilinçaltına zarar verir.
Yaşanan travmalar
Zaman içerisinde yaşanan yakınlık duyduğun birinden ayrılma, istismara maruz kalmak ve ailedeki huzursuzluk kişinin mazoşist biri olmasına neden olabilir. Bu gibi durumlar birikerek zamanla mazoşizmin temellerini oluşturur.
İçsel yaşanan sorunlar
Kişinin yaşadığı acı ya da yaptığı bir durum sonucunda vicdan azabı çekmesi sonucunda mazoşizm meydana gelebilir. Bu durumda kişi travmatik olay yaşadıktan sonra yaşadığı suçluluk duygusunu beden olarak görerek rahatlama hissine kavuşabilir.
Çevresel etkenler
Özellikle ergenlik çağında yalnızlık duygusu, aileden yeterli ilgi görememek gibi durumlar kişinin mazoşist olmasına neden olabilir. Kişinin çocukluk döneminde görmezden gelinmesi, kendi bakımını erken yaşlarda öğrenmek zorunda bırakılması bu durum oluşmasına zemin hazırlar.
MAZOŞİZM KİMLERDE GÖRÜLÜR?
Çocukluk ya da ergenlik çağında aile ya da çevre kaynaklı olarak travma geçirmiş kişilerde mazoşizm görülme olasılığı yüksektir. Bunun yanında erkeklerde mazoşizm saldırma eğilimine neden olarak sadist bir kişiliğe bürünmesine neden olabilir. Kadınlarda ise mazoşizm kurban rolünde görülerek ortaya çıkabilir.
MAZOŞİZMİN TEDAVİSİ NEDİR?
Kişinin farkındalık içinde olması zordur. Ancak kadere veya çevreye bağladığı kendi davranış örüntülerindeki mazoistik durumları kabul ederse ve uzun süreli terapiye girerse düzelir. Mazoşizm tedavisinde ilaç tedavisi, davranışçı bilişsel terapi ve destekleyici psikanalitik tedavi yöntemleri kullanılmaktadır. Ancak mazoistik tutumların kabul gördüğü ve kullanıldığı durumlarda bu rahatsızlığı olan kişilerin düzelmeyi istemeleri hayli zordur.
Çocuklarda mazoşizm nedir?
Bir psikopatolojik tanısı olan ebeveyn (depresyon, duygudurum bozuklukları, şizofreni, madde kullanımı, ciddi öfke kontrol güçlüğü olan, kişilik bozukluğu olan gibi) tarafından büyütülmüş çocuklarda ortaya çıkabilir. Çocukken oldukça çaresiz, güçsüz durumlarda kaldıkları deneyimler yaşamış ve ani sorgulama, olumsuz tepkilere maruz kalan çocuklar; sadece canları yandığında, bir yerleri yaralandığında ebeveyn bakımı alabilmiş olabilirler.
Mazoşizm erkekler de mi, kadınlarda mı daha sık görülür?
Mazoşizm kadınlarda daha sık görülür. Mazoşist kişi genellikle boyun eğdiği kişiyi fazlasıyla yüceltir. Onu güçlü, kendini koruyan, güçlü ve her şeyi yapabilir olarak görür. Onun yokluğu kişiyi canının acımasından çok daha fazla korkutur. Onun yönlendiriciliği ve güvencesi altında onun bir parçası olarak yaşar. Özellikle şiddet gören, istismar edilen kadınların, kendilerine eziyet edip kullanan partnerlerine bağlı kalmaları, ayrılamamaları bu durumla ilgilidir.
Mazoşist birisinin intihar eğilimi olur mu?
Genellikle kendine zarar verme ve kendini zor durumlara sokma varoluşsal bir ruhsal savunma olduğundan kişiyi intihardan korur. Depresyonun yoğun olduğundaki kendine zarar verme veya ağır narsistik üzüntülerde görülen kendine zarar verme davranışları intiharla sonuçlanabilir. Gençlerde faça atma denilen vücudunu kesme ile intihar düşüncesi ile yapılan tereddüt kesileri aynı şey değildir. Kendine faça atarak, camla çizerek, yara kabuğu kazıyarak, tırnaklarını batırarak, kendini ısırarak zarar verme aslında intiharla sonuçlanmaz. Ancak bu davranışları yapan gençlerde intihar eylemleri daha sık görülür. Bu nedenle bu tür davranışı olan kişiler ciddiye alınmalı ve fark edince psikiyatrist tarafından acil olarak değerlendirilmelidir, altında yatan duygu ve edimler anlaşılmalıdır.
