Mavi Balina (Blue Whale Challenge), internet üzerinden yayılan ve gençleri psikolojik manipülasyon yoluyla tehlikeli görevler yapmaya teşvik eden ölümcül bir meydan okuma (challenge) olarak bilinir. 2016 yılında Rusya’da başladığı düşünülen bu akım, özellikle ergenleri hedef alarak onların psikolojik kırılganlıklarını kullanarak intihara sürüklediği iddia edilen bir yapıdadır.
Mavi Balina oyunu, genellikle internet forumları, sosyal medya platformları ve karanlık ağ (dark web) üzerinden yayılmaktadır. Yetkililer ve psikologlar, gençlerin bu tür manipülatif ve tehlikeli içeriklerden korunması gerektiğini vurgulamaktadır.
Oyun ilk olarak Rusya’da ortaya çıktı ve 2016’dan itibaren sosyal medyada yayılmaya başladı.
Oyunun, Rusya’daki bazı genç intihar vakalarıyla bağlantılı olduğu öne sürüldü.
Oyunun yaratıcısı olduğu iddia edilen Philipp Budeikin, 2017’de tutuklandı ve psikolojik manipülasyon yaparak gençleri intihara sürüklediğini kabul etti.
2017’den itibaren oyun, Avrupa, Amerika, Asya ve Türkiye dahil birçok ülkede gündeme geldi.
Yetkililer, sosyal medyada Mavi Balina içeriklerinin yayıldığını ve gençleri hedef aldığını belirtti.
Bazı ülkelerde okullar ve aileler, öğrencileri bu tür oyunlardan uzak tutmak için bilgilendirme kampanyaları düzenledi.
Mavi Balina’nın popülerliği azalmış olsa da, benzer içerikler farklı adlarla internet ortamında varlığını sürdürmektedir.
Yetkililer, sosyal medya platformlarının bu tür zararlı içerikleri tespit etmek ve kaldırmak konusunda daha etkin rol alması gerektiğini savunmaktadır.
Mavi Balina, bir dizi psikolojik manipülasyon ve zorlayıcı görevlerden oluşan bir süreçtir:
1. İlk Aşama – Bağ Kurma ve Güven Sağlama
Oyuncular, genellikle sosyal medya veya karanlık web üzerinden oyuna yönlendirilir.
Oyunun yöneticileri (kuratörler), hedef aldıkları kişilere “özel” hissettirecek mesajlarla güven kazanmaya çalışır.
2. Görevler Başlıyor
Oyuna katılan kişilere 50 günlük bir süreç içinde 50 görev verilir.
Bu görevler başlangıçta masum görünse de, zamanla psikolojik ve fiziksel zarar vermeye yönelik hale gelir.
Gece uyanık kalma, korku filmleri izleme, kendine zarar verme gibi görevler aşama aşama şiddetlenir.
3. Son Aşama – Korku ve Manipülasyon
Oyuncular, oyun yöneticileri tarafından tehdit edilir ve oyunu terk ederlerse zarar görecekleri söylenir.
Bazı görevler, kişinin kendine zarar vermesini, hatta intihara yönlendirilmesini içerir.
Gençler üzerindeki baskı, onların çıkış yolu bulamamalarına ve kendilerine zarar vermelerine yol açabilir.
1. Ergenler Üzerinde Psikolojik Manipülasyon
Oyunun en büyük tehlikesi, gençlerin psikolojik açıdan manipüle edilerek depresyona sürüklenmesidir.
Özellikle yalnız, depresif veya aile içi sorunlar yaşayan çocuklar hedef alınmaktadır.
2. İnternette Tehlikeli Meydan Okumaların Artışı
Mavi Balina, Slender Man, MOMO gibi oyunlar gençler arasında tehlikeli bir akım yaratmıştır.
Bu oyunlar, internet ortamında zararlı içeriklerin nasıl hızla yayıldığını göstermektedir.
3. Aile ve Toplum Üzerinde Yarattığı Endişe
Mavi Balina vakaları, ebeveynler ve öğretmenler arasında büyük endişe yaratmıştır.
Birçok ülkede yetkililer, okullarda farkındalık kampanyaları düzenleyerek çocukları ve ebeveynleri bilgilendirmiştir.
1. Ailelerin Dikkat Etmesi Gereken Belirtiler
Çocuklarının internet kullanımını kontrol etmek ve şüpheli içeriklere karşı dikkatli olmak.
Ani ruh hali değişiklikleri, depresif davranışlar, kendine zarar verme eğilimleri.
2. Eğitim ve Bilinçlendirme Çalışmaları
Okullarda internet güvenliği ve dijital okuryazarlık eğitimi verilmesi.
Çocukların güvenli internet kullanımı konusunda bilgilendirilmesi.
3. Yetkililer ve Platformlar Aracılığıyla İçerik Kontrolü
Sosyal medya platformlarının, tehlikeli içerikleri tespit etmek için daha etkin algoritmalar kullanması.
Şikayet mekanizmalarının güçlendirilmesi ve zararlı içeriklerin hızlıca kaldırılması.
KİTAP DÜNYASINDA
“The Dangerous Game” (Lynne Reid Banks) – İnternetin gençler üzerindeki psikolojik etkilerini ele alan bir roman.
“Mavi Balina ve Dijital Tehditler” – Türkiye’de yazılmış internet güvenliği üzerine bir akademik çalışma.
SİNEMADA VE DİZİLERDE
“The Social Dilemma” (Netflix, 2020) – Sosyal medyanın psikolojik manipülasyon üzerindeki etkilerini ele alır.
“Cyberbully” (2015) – İnternette siber zorbalık ve tehlikeli oyunların gençler üzerindeki etkilerini konu alır.
OYUNLARDA
“Stay Alive” – Gerçek ve sanal dünyada hayatta kalmaya çalışan gençleri konu alan bir yapım.
“Detention” – Karanlık internet temalarını işleyen bir korku oyunu.
MÜZİKTE
“Internet” (Post Malone) – Dijital çağın gençler üzerindeki tehlikelerini işleyen bir şarkı.
“Blue Whale” – Mavi Balina oyununu eleştiren rap müzik parçaları.
Mavi Balina, internetin denetimsiz yapısının gençler üzerindeki tehlikeli etkilerini gözler önüne seren bir fenomendir. Psikolojik manipülasyon, tehdit ve korku yoluyla gençleri etkileyen bu tür içerikler, ebeveynler ve yetkililer tarafından yakından takip edilmelidir. Dijital okuryazarlık ve bilinçlendirme kampanyaları, bu tür zararlı içeriklerden korunmada önemli bir rol oynamaktadır.
