MARTIN Luther King Jr. (1929-1968), ABD’de sivil haklar hareketinin en önemli liderlerinden biri, ırk ayrımcılığına karşı şiddetsiz direnişin savunucusu ve “Benim bir hayalim var” (I Have a Dream) konuşmasıyla hafızalara kazınan bir aktivisttir. Hristiyan ilahiyatı, Gandhi’nin pasif direniş anlayışı ve siyah özgürlük hareketinin birleşimiyle, eşit haklar ve adalet için savaşmış, ancak genç yaşta suikasta kurban gitmiştir.
Doğumu ve Ailesi:
Martin Luther King Jr., 15 Ocak 1929’da Atlanta, Georgia’da doğdu. Babası Martin Luther King Sr., annesi Alberta Williams King idi. Babası, baptist bir papazdı ve oğlunu güçlü bir dini bilinçle yetiştirdi.
Eğitim Hayatı:
King’in akademik kariyeri parlaktı:
Morehouse College (1944-1948): 15 yaşında üniversiteye başladı ve burada sosyoloji okudu.
Crozer Theological Seminary (1948-1951): İlahiyat eğitimi aldı ve sınıfının en başarılı öğrencisi olarak mezun oldu.
Boston Üniversitesi (1951-1955): Teoloji doktorasını tamamladı.
Doktora Tezi: “A Comparison of the Conceptions of God in the Thinking of Paul Tillich and Henry Nelson Wieman” (Paul Tillich ve Henry Nelson Wieman’ın Tanrı Anlayışlarının Karşılaştırılması) adlı teziyle felsefi teoloji alanında derinleşti.
Boston’da tanıştığı Coretta Scott King ile evlendi. Eşi, hem sanatçı hem de sivil haklar savunucusuydu.
Martin Luther King Jr., 1950’ler ve 60’larda siyah Amerikalıların eşit haklara sahip olması için verdiği mücadelede şiddetsiz direnişi ve sivil itaatsizliği benimsedi.
King’in öne çıkmasını sağlayan ilk büyük olay, Montgomery Otobüs Boykotu oldu.
Olay: 1 Aralık 1955’te Rosa Parks adlı siyah bir kadın, otobüste beyazlara yer vermediği için tutuklandı.
Boykot: King’in öncülüğünde, siyahlar Montgomery’deki otobüslere binmeyi reddetti. Boykot tam 381 gün sürdü.
Sonuç: ABD Yüksek Mahkemesi, otobüslerde ırk ayrımcılığını anayasaya aykırı buldu ve kaldırdı.
King, bu başarının ardından Güney Hristiyan Liderlik Konferansı’nı (SCLC) kurarak mücadeleyi genişletti.
Birmingham, ABD’nin en sert ırk ayrımcılığı uygulayan şehirlerinden biriydi.
King ve destekçileri, restoranlar ve kamu alanlarında ayrımcılığa karşı yürüyüşler düzenledi.
Polis Şefi Bull Connor, göstericilere köpekler ve tazyikli suyla saldırdı.
King, burada tutuklandı ve hapishanede “Birmingham Hapishanesi’nden Mektup” (Letter from Birmingham Jail) adlı meşhur yazısını kaleme aldı.
28 Ağustos 1963’te Washington Yürüyüşü sırasında Lincoln Anıtı önünde yaklaşık 250.000 kişiye hitap etti.
Unutulmaz sözleri:
“Benim bir hayalim var. Bir gün bu ulus, tüm insanların eşit yaratıldığı gerçeğini kabul edecek.”
Bu konuşma, Amerikan tarihinin en büyük retorik zaferlerinden biri olarak kabul edilir.
King, siyahların oy kullanma hakkı için büyük bir yürüyüş başlattı.
7 Mart 1965’te Selma’dan Montgomery’ye yürüyüş başladı, ancak polis protestoculara saldırdı.
Bu olay, “Kanlı Pazar” olarak tarihe geçti.
Başkan Lyndon B. Johnson, “Voting Rights Act of 1965” yasasını çıkararak siyah Amerikalılara oy kullanma hakkını güvence altına aldı.
King, 4 Nisan 1968’de Tennessee, Memphis’teki Lorraine Motel’de vurularak öldürüldü. Suikastçı James Earl Ray, olaydan sonra yakalandı ve suçunu kabul etti.
Son sözleri: “Tanrı’ya güveniyorum.”
King’in ölümü, sivil haklar hareketi için büyük bir şok oldu, ancak onun idealleri yaşamaya devam etti.
King’in Öne Çıkan Sözleri:
“Karanlık, karanlığı defedemez; bunu yalnızca ışık yapabilir. Nefret, nefreti yok edemez; bunu yalnızca sevgi yapabilir.”
“Herhangi bir yerdeki adaletsizlik, her yerdeki adalete tehdittir.”
“Beni öldürebilirsiniz ama ideallerimi öldüremezsiniz.”
Ona Dair Söylenenler:
Barack Obama: “Bugün burada duruyorsam, Martin Luther King Jr. sayesinde.”
Nelson Mandela: “Onun sözleri, özgürlüğü bekleyen her insanın yüreğinde yankılandı.”
John F. Kennedy: “O, Amerika’nın vicdanıydı.”
King’in çabaları sonucunda ABD’de:
1964 Sivil Haklar Yasası kabul edildi.
1965 Oy Hakları Yasası çıkarıldı.
1994’te ABD’de “Martin Luther King Günü” ulusal tatil ilan edildi.
Bugün, King’in mirası sivil haklar, adalet ve barış mücadelesinde ilham kaynağı olmaya devam ediyor.
