TEMEL olarak hidrometalurjik (kıymetli metalleri cevherden ayırmak için kullanılan sıvı kimyasallarla) zenginleştirme yöntemlerinden biridir.
Liç işleminde, malzeme içindeki kıymetli metaller asit ve baz gibi kimyasallarla sıvı forma geçerler. Çözeltiye alınan metallerin konsantrasyonu belli bir değere ulaşıncaya kadar, liç solüsyonu devridaim yaptırılır.
Liç prosesi genelde, mekanik ayrıştırmanın yetersiz kaldığı durumlarda uygulanmaktadır. Liç uygulanacak malzeme kırma, öğütme ve bazı durumlarda da kavurma işlemleri ile hazırlanır. Zenginleştirme işlemi sırasında en çok gideri oluşturan maddeler kimyasallardır. Yapılacak liç yöntemine göre prosesin süresi değişmektedir.
Minerallerin bir çözücü sıvı ile karşılıklı tepkime sonucu metal değerlerinin seçimli olarak çözeltiye alınması işlemlerine çözme veya liçing denir. Hidrometalurjik süreçler temelde metal iyonlarının işlenmesi ile ilgili olduğundan öncelikle metalin çözündürülmesi dikkate alınmalıdır.
Liç türleri nedir?
Yerinde liç: Bu metot genelde düşük tenörlü cevherlere uygulanmaktadır. Bu yöntemde, çözme işlemi yeraltında gerçekleştirilmektedir. Yeraltına pompalarla gönderilen çözücüler, metalleri çözeltiye aldıktan sonra, toplayıcı pompalarla yeryüzüne çekilerek elde edilmektedir. Ancak yerinde liç uygulamalarında dikkat edilmesi gereken birkaç husus vardır:
Cevher yatağı, geçirgen olmayan bir tabaka ile çevrilmiş olmalıdır. Aksi halde, yeraltına gönderilen çözücü, pompalarla toplanamayarak, başka bölgelere sızacaktır.
Cevher liç çözeltisini geçirmelidir. Aksi halde, verimli bir çözme işlemi gerçekleşemez.
Düşük tenörlü yüksek rezevli maden yataklarina uygulanır.
Yığın liçi: Geçirimsiz bir tabaka üzerine yığılmış olan malzemeye, çözücü kimyasalların verilmesiyle, kıymetli metallerin çözeltiye alınmasıdır. Liç yapılmak istenen malzemenin tabanına, liç çözeltisini geçirmeyecek bir yalıtım yapılır. Bu şekilde liç çözeltisi kolayca toplanır ve çevre kirliliği önlenir. Toplanan çözelti solvent ekstraksiyon ile ayrıştırılabilir.
Yığın liçi, geçirimsiz bir zemin (asfalt, plastik vb.) üzerinde hazırlanan bir yığın üzerine uygun bir çözücü gönderilerek (yağmurlama, boru ağı vb. sistemlerle) kazanılması düşünülen bileşeni çözeltiye alma işlemidir.
Kolon liçi: Genelde laboratuvar ölçekli araştırmalarda kullanılan bir prosestir. Buna karşın, bazı büyük ölçekli işletmelerde de kolonlar kullanılmaktadır. Bu yöntemde, kolon altında, malzemenin geçemeyeceği gözeneklere sahip olan bir filtre vardır. Cevher kolona doldurulduktan sonra, kolonun üzerinden verilen çözücü, kıymetli metalleri çözeltiye alarak aşağıya süzülür. En alttaki filtreden geçtikten sonra havuzda toplanır. Toplanan çözelti, özel pompalarla tekrar kolona beslenir. Çözelti içindeki metal miktarı belli bir değere ulaşıncaya kadar işlem sürdürülür.
Liç nasıl yapılır?
Geçirimsiz bir tabaka üzerine yığılmış olan malzemeye, çözücü kimyasalların verilmesiyle, kıymetli metallerin çözeltiye alınmasıdır. Liç yapılmak istenen malzemenin tabanına, liç çözeltisini geçirmeyecek bir yalıtım yapılır. Bu şekilde liç çözeltisi kolayca toplanır ve çevre kirliliği önlenir.
Liçleme nedir?
Liçleme, elde edilmek istenen metal ile bir liç çözeltisi oluşturmak için kırma cevher üzerine püskürtülen asit çözeltilerini kullanan bir ayırma yöntemidir. Kullanılan asitler, liçleme yapılacak cevherin türüne bağlıdır.
Liç testi nedir?
Toksisite karakteristik liç prosedürü (TCLP, toxicity characteristic leaching procedure), bir atıkta tehlikeli elementlerin bulunup bulunmadığını tespit etmek amacı ile kullanılan bir kimyasal analiz yöntemidir.
Siyanür liçi nedir?
Altının siyanürle yıkanması işlemine siyanür liçi adı verilir. Siyanür liçi tank liçi (kapalı ortamda siyanürleme) ve yığın liçi (açık ortamda siyanürleme) olarak adlandırılan iki farklı teknikle uygulanır. Liçlemede hangi tekniğin seçildiği ekonomik ve teknik süreçlere bağlıdır.
