ESKİDEN büyük devlet adamlarının, zenginlerin işlerini gören kimse, kâhya…
Sanat ve meslek erbâbının işlerine bakmak üzere esnaf arasından seçilip hükûmetçe tayin edilen kimse için de kullanılırdı.
Sadâret Kethüdâsı
Osmanlı Devleti’nde Divan-ı Hümayun kaldırılana dek günümüz İçişleri Bakanlığı’na denk gelen makama verilen ad.
Kapı Kethüdâlığı
Osmanlı Devleti’ne özgü bir kurum olan Kapı Kethüdalığı, İstanbul’da sürekli işleri olan taşradaki üst rütbeli devlet memurlarının, taşra halkının ve ülke dışından gelenlerin merkez bürokrasisinde işlem görmekte olan evrakının takip edilmesi ve bu kişilerle merkezdekilerin iletişim içinde olması için kurulmuş bir müessesedir. Bu nedenden ötürü devlet teşkilatının birçok alanında (mülkî, askerî, malî, adlî, dinî ve dış işleri alanları) kapı kethüdaları karşımıza çıkmaktadır.
Şehir Kethüdâsı
Osmanlı Devleti’nde devlet görevlisidir. Şehir halkının hükûmet önündeki temsilcisidir. Devlet ile toplum arasında iletişim ve irtibatı sağlamakla görevlidir. Arşiv belgeleri ve şerʻiyye sicillerinde: “şehir kâhyası”, “kasaba kethüdâsı/kâhyası”, “vilâyet kethudâsı”ve “şehir vekili” olarak da isimlendirilmektedir. Konya’da bir dönem “şehir emini”; Urfa, Ergani gibi bazı şehirlerde “melik”, Mısır kıtasında “şeyhü’l-beled”, Tunus’ta “medine ve varoş şeyhleri”, Karaferye’de “varoş kethüdâsı” adlarıyla da anılmıştır.
Türkiye Selçukluları döneminde aynı görevi iğdişbaşılar (emîr-i iğdişân) İğdişbaşı tarafından yapılmaktaydı. Selçuklu Devleti’nde büyükşehirlerdeki maliye memurları için iğdişbaşı tabiri kullanılmaktaydı. Devlet görevlilerinin yanı sıra şehir halkını da temsil ederlerdi. Osmanlı devri Şehir kethüdası, Selçuklu devri iğdişbaşısı kadar yetkili değildir. Selçuklu’nun mirasçısı olan Osmanlı’da devletin kuruluşundan beri kethüdalıkların olduğu tahmin edilmektedir. Özellikle 14. yüzyılda ahiliğin zayıflayıp etkinliğini kaybetmesiyle birlikte örgütlenmişlerdir. Genellikle ticari, hacmi gelişmiş, vergilendirilebilir nüfusu artmış ve mükellef denebilecek insanların bulunduğu kaza merkezlerinde, şehir kethüdalarının oluştuğu bilinmektedir.
Kethüdâ Ne İş Yapar, Görevleri Nedir?
Osmanlı İmparatorluğu’nun yönetiminde, kethüdâlar önemli bir rol oynamışlardır. Kethüdâlar, devlet memurları olarak görev yaparlardı ve idari ve hukuki işlemleri yürütme, maliye işlerini yönetme ve devletin idari işlerini denetleme gibi görevler üstlenirlerdi.
Kethüdâlar, Osmanlı İmparatorluğu’ndaki vilayet ve sancak yönetimlerinde görev alırlardı. Devlet memurlarından bazılarına danışmanlık yapma, hukuki ve idari işlemleri yürütme ve devletin vergi toplama işlemlerini denetleme gibi görevler de verilirdi. Kethüdalar, Osmanlı İmparatorluğu’nun farklı bölgelerinde görev yaparlardı ve genellikle vilayet ve sancak yöneticilerinin güvenini kazanırlardı.
Osmanlı İmparatorluğu’nda kethüdâlar, yöneticilerin güvendiği ve sadık olduğu kişiler olarak seçilirdi. Kethüdâlar, devletin güvenliği, adalet ve hukukun uygulanması gibi konulara öncelik verirdi ve bu konulardaki görevlerini yerine getirmeye çalışırlardı. Ayrıca, kethüdâlar, vilayet ve sancak yöneticilerinin yanı sıra devlet memurları ve halkla da iletişim kurarlardı.
Kethüdâlar, Osmanlı İmparatorluğu’ndaki idari ve hukuki işlemlerin yürütülmesinde etkin bir şekilde çalışırlardı. İdari işlemler arasında, vergi toplama, adaletin sağlanması, suçların araştırılması ve cezai işlemlerin uygulanması gibi konularda baş gösterirlerdi. Hukuki işlemler arasında ise, yasaların uygulanması, hukuk davalarının yürütülmesi ve hukuk kararlarının uygulanması gibi konularla ilgilenirlerdi.
Kethüdâ’nın Günümüzdeki Karşılığı Nedir?
Osmanlı İmparatorluğu zamanındaki kethüdaların günümüzdeki karşılığı tartışmalı bir konudur. Ancak, genel olarak, Osmanlı İmparatorluğu’ndaki kethüdaların günümüzdeki karşılığı, devlet memurları veya yöneticilerdir.
Osmanlı İmparatorluğu zamanındaki kethüdaların görevleri, idari işlemleri yürütme, maliye işlerini denetleme, vergi toplama, adaletin sağlanması ve suçların araştırılması gibi konuları içeriyordu. Bu görevlerin günümüzdeki karşılığı, devlet memurları ve yöneticilerinin yapması beklenen görevlerdir.
Günümüzde, Osmanlı İmparatorluğu’ndaki kethüdaların yapmış olduğu görevler, devlet memurları ve yöneticilerin görev tanımlarına dahil edilmiştir. Örneğin, vergi toplama ve denetleme görevleri bugün de devlet memurları ve yöneticiler tarafından yerine getirilmektedir. Aynı şekilde, adaletin sağlanması ve suçların araştırılması gibi konular da günümüzde devlet memurları ve yöneticiler tarafından yerine getirilmektedir.
Kısaca, Osmanlı İmparatorluğu zamanındaki kethüdaların günümüzdeki karşılığı o dönemki görev tanımlarına uygun olarak devlet memurları ve yöneticilerdir. Ancak, Osmanlı İmparatorluğu zamanındaki kethüdaların görev tanımlarının tam olarak aynı olmadığı ve zamanla değiştiği unutulmamalıdır.
