PSİKOLOJİDE narsisizm, makyavelizm ve psikopatinin kişilik özelliklerini ifade eder. Kötü niyetli nitelikleri nedeniyle bunlara “karanlık” denir.
Karanlık üçlü uygulamalı psikolojide, özellikle kolluk kuvvetleri, klinik psikoloji ve işletme yönetimi alanlarında kullanılmaktadır. Bu özelliklerde yüksek puan alan kişilerin, özellikle liderlik pozisyonlarında olmaları durumunda, bir örgüt için suç işlemeleri, sosyal sıkıntıya neden olmaları ve ciddi sorunlar yaratmaları olasıdır. Ayrıca daha az şefkatli, hoş, empatik, hayatlarından memnun olma ve kendileri ve başkalarının iyi olduğuna inanma olasılığı daha düşüktür.
Her üç karanlık üçlü özelliği de kavramsal olarak farklıdır, ancak ampirik (deneysel) kanıtlar üst üste geldiğini göstermektedir. Onlar çirkin-manipülatif kişilerarası bir tarzla ilişkilidir.
Narsisizm veya özseverlik, kişinin kendi bedensel ve zihinsel benliğine karşı duyduğu hayranlık ve bağlılık, kabaca tabirle kişinin kendisine aşık olması olarak tanımlanan bir terimdir.
Makyavelizm, başkalarının manipülasyonu ve sömürülmesi, ahlakın olmaması, duygusuz duygusuzluk ve daha yüksek düzeyde kişisel ilgi ile karakterizedir.
Psikopati psikiyatride empati ve vicdan eksikliği ile karakterize olan bir kişilik bozukluğu olarak tanımlanmakta, bu kişilik bozukluğunu ifade etmek için kullanılmaktadır.
Bir faktör analizi, beş kişilik özelliği arasında düşük uyumluluğun karanlık üçlü ile en güçlü korelasyon olduğunu, nevrotiklik ve vicdan eksikliğinin ise karanlık üçlü üyelerinden bazılarıyla ilişkili olduğunu buldu. Kabul edilebilirlik ve karanlık üçlü gelişme üzerinde korelasyon değişikliği göstermektedir.
Karanlık üçlü kişilik özellikleri nelerdir?
Narsisizm, Makyavelizm ve Psikopati kişilik özelliklerinin üçü de sosyal hayatta kötü niyetli olarak tanımlanabilecek özelliklere sahiptirler. Bu üç kişilik özelliği pek çok ortak noktaya sahip oldukları için Karanlık Üçlü adı verilerek daha kapsayıcı olduğu düşünülen bir ismin altında toplanmışlardır.
Dark Triad Personality nedir?
“Karanlık Üçlü” kişilik özellikleri olarak adlandırılan kişilik özellikleri bütünü, narsisistlik, Makyavelcilik ve psikopatlığın bir bileşiminden oluşur. Narsisistlik, bir Yunan söylencesinden, su birikintisindeki kendi yansımasına aşık olan ve boğulan bir avcı olan Narsissus’dan gelir.
SONUÇ
Karanlık üçlü özelliklerine baktığımızda Narsisizm, Makyavelizm ve Psikopati kavramlarının birbirine oldukça benzer özellikleri olduğunu görüyoruz. Karanlık Üçlü’de manipülasyon, yalancılık, çıkarları doğrultusunda diğerlerini kullanma, güç arzusu, yıkıcı davranışlar ortak olarak görülmektedir. Bu özellikleri nedeniyle de bu kişiler çoğu zaman başarılı kişiler olarak karşımıza çıkmaktadırlar. Manipülasyonları ve yalan söyleme becerileriyle iş yaşamlarında üst mevkilere kolaylıkla yükselebilirler. Sözel kabiliyetleri sayesinde kitleleri kolaylıkla etkileyebilirler. Saldırgan davranışlarda bulunduklarında ya da suç işlediklerinde bile bu durumdan kolaylıkla sıyrılabildiklerinden kariyerlerine devam edebilirler. Daha da önemlisi bu kavramlar birer kişilik bozukluğu olarak tanımlanmamaktadır. Bununla birlikte toplumda ve normal kişilikte de farklı derecelerde bulunabilmektedirler. Bu nedenle de bu örüntüye sahip kişilerle günlük hayatta sıklıkla karşılaşabilmekteyiz.
Kaynakça
Cleckley, H. M. (1976). The mask of sanity (5th ed.). MO: Mosby.
Elwood, C. E., Poythress, N. G., & Douglas, K. S. (2004). Evaluation of the Hare P-SCAN in a non-clinical population. Personality and Individual Differences, 36(4), 833-843.
Hare, R.D. (1994). Predators: The disturbing World of the psychopaths among us. Psychology Today, 27(1), 54-63.
Kessler, S.R., Bandelli, A.C., Spector, P.E., Borman, W.C., Nelson, C.E., ve Penney, L.M. (2010). Reexamining Machiavelli: A three dimensional model of Machiavellianism in the workplace. Journal of Applied Social Psychology, 40, 1868–1896. https://doi.org/10.1111/j.1559-1816.2010.00643.x
Paulhus, D. L., & Williams, K. M. (2002). The Dark Triad of personality: Narcissism, Machiavellianism, and Psychopathy. Journal of Research in Personality, 36, 556-563.
Sedikides, C., & Gregg, A. P. (2008). Self-enhancement: Food for thought. Perspectives on Psychological Science, 3(2), 102–116.
