İklim değişikliğini bilimsel olarak izleyen, değerlendiren ve insanlığa yön veren en kapsamlı uluslararası mekanizma.
IPCC – Intergovernmental Panel on Climate Change (Türkçede: Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli; Alm. Zwischenstaatlicher Ausschuss für Klimafragen; Fra. Groupe d’experts intergouvernemental sur l’évolution du climat), 1988’de Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) ve Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) tarafından kurulan, bilimsel bulguları derleyen ve ülkeleri iklim politikaları konusunda yönlendiren bir kuruldur.
IPCC’nin temel alanda yaptığı iş iklim değişikliğine ilişkin binlerce bilimsel makaleyi sistematik biçimde değerlendirip insanlık adına ortak bir bilimsel hüküm ortaya koymaktır.
Küresel ısınmanın sanayi devriminden beri hızlandığına dair bulgular güçlendikçe, uluslararası toplumun ortak bir bilimsel platforma duyduğu ihtiyaç belirginleşti. Bu ihtiyaç, 1988’de IPCC’nin doğumuna yol açtı.
1990 tarihli Birinci Değerlendirme Raporu, iklim değişikliğiyle ilgili ilk küresel çerçeveyi sunarak 1992 Rio Zirvesi’nin yolunu açtı.
1995’teki İkinci Rapor, “insan kaynaklı ısınmanın açık delillerle gözlemlendiğini” söyleyerek Kyoto Protokolü’nün bilimsel temelini oluşturdu.
2007’deki Dördüncü Rapor, insan etkisinin “kesin” olduğunu ilan etti; bu dönemde IPCC Nobel Barış Ödülü’ne layık görüldü.
2018’de yayımlanan 1,5°C Özel Raporu, dünyanın kırılgan sınırlarına ilişkin çarpıcı bir uyarı olarak tarihe geçti.
Bugün panelin çalışmaları, Paris Anlaşması’nın uygulanmasında yol gösterici niteliğe sahip; IPCC bilimsel topluluk ile politika üreticileri arasında köprü işlevi görüyor.
► IPCC bir araştırma kurumu mu?
Hayır. IPCC deney veya ölçüm yapmaz; mevcut bilimsel çalışmaları değerlendirip sentezler. Bu yönüyle bir “bilim yargıcı” gibidir.
► IPCC’nin raporları neden bu kadar etkili?
Çünkü raporlarda 100’den fazla ülkenin onayı bulunur; binlerce bilim insanının katkısıyla hazırlandığından küresel bilimsel mutabakatı temsil eder.
► IPCC tarafsız bir kuruluş mu?
Evet, yöntemi bağımsız bilimsel literatüre dayanır. Ancak tüm hükümetlerin temsil edildiği bir yapı olduğundan, raporların özeti diplomatik müzakerelerden de geçer.
► IPCC’nin “ısınmayı 1,5°C ile sınırlayalım” çağrısı neye dayanıyor?
Bu sınır, ekosistemler, su kaynakları, buzullar ve insan yaşamı üzerindeki geri dönüşsüz etkilerin kritik eşiği olarak belirlenmiştir. Bilimsel karşılığı güçlüdür.
► IPCC çözümler de öneriyor mu?
Evet. Enerji dönüşümü, karbonsuzlaşma, orman koruma, tarım reformu ve kent planlaması gibi alanlarda politika seçenekleri sunar; ancak bunların uygulanması ülkelere kalır.
İklim krizi temalı belgesellerde, Greta Thunberg’in küresel hareketinde ve çevre aktivizminin sloganlarında IPCC raporları merkezi referans noktasıdır. “Bilim böyle diyor” söylemi büyük ölçüde IPCC’nin otoritesine dayanır.
IPCC, çağımızın en büyük ortak sorunu olan iklim değişikliğini yalnızca bilimsel bir mesele değil, etik ve siyasal bir sorumluluk alanı olarak tanımlar. Gezegenin geleceği, panelin bilimsel uyarılarını ciddiye alma cesaretine bağlıdır.
► KYOTO PROTOKOLÜ
► PARİŞ ANLAŞMASI
► SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK
► KARBON AYAK İZİ
► EKOLOJİK AYAK İZİ
