Bir cam tavanı aştığınızda, sizi bekleyen şey belki de uçurumun kenarıdır.
“Cam tavan” engelini aşmak, çoğu zaman başarı gibi görünür. Ama bu başarının hemen ardından gelen yeni tuzak, pek konuşulmaz: “Glass Cliff”, yani cam uçurum. Kavram, özellikle kadınların ve azınlıkların kurumlar tarafından kritik, kriz anlarında liderliğe getirildiğini; ama başarısızlık durumunda ilk suçlanan kişiler olarak yalnız bırakıldıklarını anlatır. Ödül gibi görünen bu terfi, aslında stratejik bir risk devridir.
Glass Cliff, yani cam uçurum, 2004 yılında Britanyalı psikologlar Michelle Ryan ve Alex Haslam tarafından ortaya atılan bir kavramdır.
Cam uçurum, kadınların (ve bazen diğer azınlık gruplarının), şirketler veya kurumlar kriz, çöküş ya da belirsizlik içindeyken üst düzey yönetici olarak atanmasıdır. Yani “başarısız olmaya en yakın yerde başarılı görünmek” durumudur.
Bu kişiler çoğu zaman:
✅ İşlerin kötüye gittiği
✅ Risklerin yüksek olduğu
✅ Kamuoyu baskısının arttığı
✅ Yeniden yapılandırmanın kaçınılmaz olduğu dönemlerde liderliğe getirilir.
1. Sembolik çeşitlilik arzusu: Kurumlar, zor zamanlarda “değişiyoruz” mesajı vermek ister
2. Yenilginin faturası için hazır günah keçisi: Başarısızlık kaçınılmazsa, sorumluluk “terfi ettirilen” kişiye yüklenir
3. Empati beklentisi: Kadınlardan veya azınlıklardan “daha yumuşak liderlik” istenir
4. Zaten başka zamanlarda terfi ettirilmeme: Bu tür kişiler ancak kriz anlarında “şans” bulur
Cam uçurum, aslında bir terfi değil; politik ve sembolik bir stratejidir.
✅ Marissa Mayer (Yahoo): Şirket hızla düşüşteyken CEO yapıldı
✅ Mary Barra (General Motors): Krizden hemen sonra CEO oldu
✅ Carol Bartz (Yahoo), Carly Fiorina (HP): Zor dönemlerde zirveye çıkan ama kısa sürede eleştirilen kadın yöneticiler
✅ Theresa May (İngiltere): Brexit karmaşası sırasında başbakan oldu
✅ Julia Gillard (Avustralya): Parti içi kriz sonrası başbakanlığa getirildi
✅ Ekonomik kriz zamanlarında siyahi veya göçmen kökenli liderlerin artışı: Örnek: Sadiq Khan, Lori Lightfoot
| Cam Tavan (Glass Ceiling) | Cam Uçurum (Glass Cliff) |
|---|---|
| Terfi edememe durumu | Riskli anda terfi ettirilme |
| Sessiz, görünmez bariyer | Parlak ama tehlikeli pozisyon |
| Kariyer yolunu kapatır | Başarıyı istikrarsızlaştırır |
| Genelde erkek egemen yapıdan kaynaklanır | Genelde sistemin sembolik taktiğidir |
Kitap Dünyasında
Lean In – Sheryl Sandberg: Kadın liderlik sınavları
Invisible Women – Caroline Criado Perez: Veri boşlukları ve ayrımcılık
The Authority Gap – Mary Ann Sieghart: Kadınlar neden hâlâ daha az ciddiye alınıyor?
Sinemada ve Dizilerde
The Morning Show – Krizde vitrine çıkarılan kadın sunucular
The Crown – Margaret Thatcher ve kriz liderliği
Miss Sloane – Zorlu politik arenada yalnız bırakılan kadın figür
İş Dünyasında
Diversity danışmanlığı şirketlerinde “cam uçurum risk analizi” hizmetleri
“Yüksek risk-yüksek vitrin” pozisyonlara gelen kadınlar için özel liderlik programları
Glass Cliff, başarı gibi sunulan ama çoğu zaman stratejik olarak sunulan yüksek riskli vitrin pozisyonudur. Kurumlar, görünürde eşitlik yaratırken aslında yük taşımaktan başka seçeneği olmayan yeni “temsili figürler” üretir.
Cam uçurum, kırıldığında yalnızca kişiyi değil; umutları ve eşitlik iddialarını da yere düşürür.
Bu madde ilginizi çektiyse aşağıdakilere de göz atabilirsiniz:
