İçkiyle şarkının, dansla sohbetin kesiştiği ışıklı sahneler.
Gazino (İngilizce: nightclub / music hall, Almanca: Musikhalle, Fransızca: cabaret), müzik dinlemek, şarkıcıları izlemek, dans gösterilerine tanık olmak ve aynı zamanda yeme-içme imkânı sunan eğlence mekânıdır. Tiyatro ile meyhanenin, konser salonu ile kulübün kesiştiği bu format, özellikle 20. yüzyılda büyük şehirlerin gece hayatında önemli bir yer tutmuştur.
Gazino kültürü Osmanlı’nın son döneminde Avrupa’daki “music hall” etkisiyle şekillenmeye başladı. Cumhuriyet yıllarında Beyoğlu, Ankara ve İzmir’deki gazinolar, dönemin modernleşme arayışlarının eğlence sahnesine yansıması oldu.
1950’lerden itibaren gazino, Türkiye’de popüler kültürün merkezi hâline geldi. Bülent Ersoy’dan Zeki Müren’e, İbrahim Tatlıses’ten Emel Sayın’a uzanan bir sanatçı kuşağı, şöhretini bu sahnelerde pekiştirdi. İstanbul’daki Maksim Gazinosu, dönemin “sahne olimpiyatları”nın en parlak adresiydi.
Zamanla televizyon, disko ve farklı eğlence formatlarının yaygınlaşmasıyla gazinolar eski cazibesini kaybetti; 1990’ların sonunda büyük çoğunluğu kapanmıştı. Ancak nostaljik bir “altın çağ” olarak hafızalarda hâlâ güçlü bir şekilde yaşamaktadır.
► Gazino kültürü neden bu kadar etkiliydi?
Çünkü gazino, yalnızca müzik değil; yemek, içki, sahne şovu ve sosyalleşmeyi birleştiren bütünlüklü bir gece deneyimi sunuyordu. Toplumsal sınıflar burada birbirine karışıyor, bir şarkının etrafında kolektif bir hafıza oluşuyordu.
► Türkiye’de gazino denilince ilk akla gelen mekân hangisidir?
Maksim Gazinosu, kuşkusuz bu kültürün simgesiydi. Burada sahneye çıkan sanatçılar bir anda “Türkiye’nin starı” olabiliyordu. Maksim’in programları gazetelerde haber olur, biletler günler öncesinden tükenirdi.
► Gazino sanatçısı olmak ne anlama gelirdi?
Gazino sahnesi, hem maddi hem manevi zirveydi. Sanatçılar şöhretlerini burada taçlandırıyor, halkla buluşuyor, aynı zamanda ciddi bir ekonomik kazanç elde ediyorlardı. Gazino programında yer almak, bir tür onay ve prestij göstergesiydi.
► Gazino kültürü neden sona erdi?
1980’lerden itibaren değişen eğlence anlayışı, televizyonun yaygınlaşması, disko ve gece kulüplerinin öne çıkmasıyla gazino kültürü zayıfladı. Ayrıca yüksek maliyetler ve toplumsal dönüşümler de bu sona hız kazandırdı.
► Gazino bugün yeniden canlanabilir mi?
Tam anlamıyla eski formuna dönmesi zor görünse de, nostaljik konseptli mekanlar ve “gazino geceleri” adıyla düzenlenen etkinlikler, bu kültürün izlerini bugüne taşımaya devam ediyor. Özellikle retro modası, gazino kültürünü yeniden hatırlatıyor.
Sinemada: 1970’lerin Türk filmlerinde gazino sahneleri, melodramların vazgeçilmez mekânıdır.
Müzikte: Zeki Müren ve Bülent Ersoy’un sahne performansları, gazinonun şöhretle özdeşleşen yönünü temsil eder.
Edebiyatta: Orhan Kemal ve Attilâ İlhan gibi yazarların eserlerinde, gazino figürleri toplumun sınıfsal ve kültürel dönüşümünü sembolize eder.
Gazino, yalnızca bir eğlence mekânı değil, bir dönem Türkiye’nin kültürel hafızasının merkezidir. Toplumsal kaynaşmanın, star yaratma mekanizmasının ve kolektif eğlence biçimlerinin simgesidir. Bugün yokluğu hissedilen bir boşluk olarak, geçmişin parlak ışıklarını bugüne taşır.
► ARABESK
► NOSTALJİ
► TAVERNA MÜZİĞİ
► TÜRK POP MÜZİĞİ
► POPÜLER KÜLTÜR
