SİNEMA, edebiyat ve psikolojide karşımıza çıkan bir anlatı tekniği. Anlatıyı zamansal bir devamlılık olmadan kesip geçmiş bir zamana dönmem.
Geçmişe dönüşler, genellikle ana hikâyenin arka planını doldurmak, tutarsızlıkları engellemek ya da yeni bir hikâye akışı kazanmak için yapılır.
Flashback Neden Kullanılır?
Flashback sayesinde bir filme derinlik, gizem, sürpriz ya da gerginlik katmak mümkündür. İzleyicinin filmle ilgili daha kolay bağlantılar kurmasını sağlar. Karakteri, karakterin yaşadıklarını, bakış açısını, psikolojisini daha açık bir şekilde görülmesine olanak tanır. Aynı zamanda hikâyenin gidişatı konusunda izleyiciye ipucu verebilir ve filmin içerisine girmesine neden olabilir.
Geriye dönüş tekniği, hatırlama yoluyla gerçekleştirilir. Amaç ve işlevine bakarak geriye dönüş tekniğinin üç şekilde uygulandığını görürüz:
a- Dar anlamda geriye dönüş
b- Yapıcı geriye dönüş
c- Çözücü geriye dönüş
Dar anlamda geriye dönüş, olayları veya kişileri tanıtmak için yakın zamana; bir saat, bir gün, iki gün veya birkaç gün öncesine dönüştür. Dar anlamda geriye dönüş, kısmen açıklayıcı, ama daha çok destekleyici bir özellik
taşır.
Yapıcı geriye dönüş, bir olay veya bir kahraman hakkında okuyucuyu aydınlatmak gerektiğinde başvurulan bir geriye dönüş tarzıdır. Yapıcı geriye dönüş uygulaması, romanın ilerleyen sayfalarında gerçekleştirilir.
Çözücü geriye dönüş, genellikle polisiye romanlarda uygulanan bir yöntemdir. Bu tip romanların başlarında ortaya atılan bir problemli (muammalı) durum, daha sonra geriye dönülerek çözülür.
Psikolojide Flashback Nedir?
1. Travmatik bir olayın, travmayla ilgili bir uyum sürecinden sonra tekrar yaşanması. Geçmişe dönüşler, travma sonrası stres bozukluğunda da görülür. Unutulan anılar esas travmayı anımsatan kelime, ses ya da kokular tarafından yeniden canlandırılır. Örnek: Arabadaki egzos patlamasının, savaş gazisinde, düşman ateşi altındayken yaşadığı kaygının benzerini canlandırması.
2. Halüsinojen kullanımı sırasında deneyimlenmiş olan zaman ve mekana ilişkin algılama ve yönlenim bozukluklarının kendiliğinden nüksetmesi. Geçmişe dönüşler ilacın kullanımından aylar, hatta yıllar sonra ortaya çıkabilir.
