Fitre (Fıtır Sadakası), Ramazan ayında oruç tutan veya tutamayan Müslümanların, ihtiyaç sahiplerine vermesi gereken mali bir ibadettir. Fitre, kişinin temel gıda ihtiyacını karşılayabilecek bir miktarı temsil eder ve Ramazan Bayramı’ndan önce verilmesi tavsiye edilir.
İslam’da fitre, maddi durumu yeterli olan her Müslümana vacip kabul edilir ve zekâttan ayrı bir yükümlülük olarak değerlendirilir.
Fitrenin amacı, yoksulların bayram sevincine ortak olmalarını sağlamak ve toplum içinde yardımlaşmayı teşvik etmektir.
Fitre, Kur’an-ı Kerim’de doğrudan geçmese de, hadislerde açıkça belirtilmiş ve İslam âlimleri tarafından vacip kabul edilmiştir.
Hadislerde Fitre:
Hz. Muhammed (s.a.v.), fitre sadakasını şu sözlerle emretmiştir:
“Allah Resûlü, oruçlunun faydasız ve çirkin sözlerden arınması ve fakirlere bir yardım olması için fitre sadakasını farz kılmıştır. Kim bunu bayram namazından önce verirse, kabul edilen bir sadaka olur; kim de bayram namazından sonra verirse, bu, sadakadan bir sadaka olur.” (Ebu Davud, Zekât, 17)
Hanefi, Şafii, Maliki ve Hanbeli mezheplerine göre fitre vermek vaciptir.
Ramazan Bayramı’ndan önce verilmesi tavsiye edilir, ancak bayramın ilk günü veya Ramazan ayı içinde de verilebilir.
Bayram namazından önce verilmesi önerilir, çünkü bu şekilde fakirlerin bayramda ihtiyaçlarını karşılamaları sağlanmış olur.
Ramazan ayı içinde fitre vermek sünnet kabul edilir ve erken verilmesi daha faziletlidir.
Fitrenin miktarı, bir kişinin günlük temel gıda ihtiyacını karşılayacak miktar üzerinden hesaplanır.
Diyanet İşleri Başkanlığı, her yıl ekonomik koşullara göre fitre miktarını belirler.
Fitre, buğday, arpa, hurma veya un gibi temel besinlerin ortalama fiyatına göre hesaplanır.
Örnek: 2025 yılı için Diyanet İşleri Başkanlığı fitre miktarını 180 TL olarak belirlemiştir. Ancak kişi maddi durumuna göre daha fazla fitre verebilir.
Maddi durumu yerinde olan her Müslüman fitre vermekle yükümlüdür.
Oruç tutamayan, hasta veya yaşlı kimseler de fitre vermek zorundadır.
Aile reisleri, ev halkı adına fitre verebilir (çocuklar ve eşler için).
Borcundan fazla temel ihtiyacını karşılayabilen herkes fitre vermelidir.
Fakir ve ihtiyaç sahibi Müslümanlara
Borçlu olup ödeme zorluğu çeken kişilere
Öğrencilere ve eğitim desteğine ihtiyacı olanlara
Yetim ve kimsesiz çocuklara
Zekât almaya hak kazanan kişilere
Fitre, zenginlere, kişinin bakmakla yükümlü olduğu anne-babasına, eşine ve çocuklarına verilmez.
| Özellik | Fitre (Fıtır Sadakası) | Zekât |
|---|---|---|
| Verilme Zamanı | Ramazan ayı ve Bayram öncesi | Yıl boyunca verilebilir |
| Kimlere Vacip? | Maddi durumu iyi olan herkes | Nisap miktarına ulaşan mal varlığı olanlar |
| Kimlere Verilir? | Fakir, yetim, borçlu kişiler | Fakir, yetim, borçlu, yolcular, İslam hizmetleri |
| Miktarı | Diyanet tarafından belirlenen minimum günlük gıda bedeli | Malın kırkta biri (%2.5) |
Fitre, oruç ibadetinin tamamlanması için bir sadaka olarak görülürken, zekât malın temizlenmesi amacıyla verilir.
Online bağış sistemleri: Fitreler, artık Diyanet, Kızılay, İHH gibi kuruluşlar aracılığıyla internetten bağışlanabilmektedir.
Gıda ve erzak yardımı olarak verilmesi: Bazı kişiler fitreyi doğrudan gıda yardımı olarak da ulaştırmaktadır.
Uluslararası yardım kuruluşlarına bağışlanabilir: Afrika, Asya ve diğer yoksul bölgelerdeki Müslümanlara fitre gönderilebilir.
İslam’da Zekât, Sadaka ve Fitre – Dini ve ekonomik boyutlarıyla fitrenin ele alındığı kitap.
Ramazan ve Sadaka Kültürü – İslam’da sosyal yardımlaşmanın önemi.
Türk Sineması’nda Ramazan ve yardımlaşma sahneleri – Bayram öncesi fitre verilmesi ve fakirlerin sevindirilmesi teması işlenir.
Ramazan belgeselleri – İslam dünyasında fitre ve sadaka kültürünü anlatan yapımlar bulunmaktadır.
Fitre, İslam’daki sosyal yardımlaşmanın önemli bir parçasıdır ve maddi durumu yerinde olan herkesin vermesi gereken bir sadakadır.
Ramazan ayının manevi atmosferinde, ihtiyaç sahiplerini sevindirmek ve paylaşma duygusunu artırmak için fitre verilmesi teşvik edilir.
Diyanet İşleri Başkanlığı her yıl fitre miktarını belirler, ancak kişi maddi durumu elverdiği sürece daha fazla verebilir.
Zekât ile benzerlik taşısa da, fitre yalnızca Ramazan’da verilen ve nisap miktarı şartı aranmayan bir sadaka türüdür.
Günümüzde fitre, online bağış sistemleri ve yardım kuruluşları aracılığıyla dünyanın farklı bölgelerindeki ihtiyaç sahiplerine ulaştırılabilmektedir.
Fitre, sadece maddi bir yardım değil, aynı zamanda bireyin oruç ibadetinin tamamlanmasını sağlayan manevi bir temizlik ve paylaşım vesilesidir.
