Yatmadan önce bir göz atayım dediniz… Saatler geçti. Ekran hâlâ açık, içerik hâlâ karanlık: yangınlar, savaşlar, krizler, hastalıklar… Doomscrolling, dijital çağın en yaygın ve en sinsi alışkanlıklarından biri olarak gündelik yaşamı sarıyor.
Doomscrolling (Felaket Kaydırması), sosyal medya ya da haber platformlarında sürekli olarak olumsuz, kaygı verici ya da felaket içerikli haberleri tüketme alışkanlığına verilen isimdir.
“Doom” (kıyamet, felaket) + “scrolling” (aşağı kaydırmak) kelimelerinin birleşiminden oluşur.
Özellikle kriz dönemlerinde (pandemiler, savaşlar, doğal afetler) yoğunlaşır.
Kullanıcı, içeriklerin ruh hâlini bozduğunu bilse de kendini durduramaz.
Doomscrolling, sadece bir ekran alışkanlığı değil, modern zamanların dijital kaygı ritüelidir.
Belirsizlik Karşısında Kontrol Arayışı:
Beyin, kötü haberlere odaklanarak kendini “hazırlıklı” hissetmeye çalışır.
Bu bir tür “tehlike tarama” refleksidir.
Sosyal Medya Algoritmaları:
Platformlar daha çok etkileşim alan içerikleri öne çıkarır. Ve kötü haber, iyi habere göre daha çok tıklanır.
Kolektif Kaygı Döngüsü:
Toplum genelinde artan endişe, bireysel ekran davranışlarına da yansır.
Psikolojik FOMO (Fear of Missing Out):
Kaçırmama korkusu, ekranı kapatmayı zorlaştırır. “Bir gelişme daha olmuş olabilir…”
Anksiyete artışı
Uyku bozuklukları
Bilişsel yorgunluk ve odaklanma sorunları
Umutsuzluk hissi ve kronik kötümserlik
Gerçeklik algısında daralma (dünya sadece kötülükten ibaretmiş gibi görünür)
Zaman sınırlayıcı uygulamalar kullanmak (örneğin: Screen Time, Digital Wellbeing)
Haber tüketimi için belirli zaman aralıkları belirlemek
Pozitif içerikleri takip etmek / dijital detoks yapmak
Yatmadan önce telefon kullanımını bırakmak
Fiziksel aktivitelerle denge kurmak
Kitap Dünyasında
Ten Arguments for Deleting Your Social Media Accounts Right Now – Jaron Lanier
Stolen Focus – Johann Hari
Digital Minimalism – Cal Newport
Sinemada ve Belgesellerde
The Social Dilemma – Algoritmaların insan psikolojisine etkileri
Bo Burnham: Inside – Pandemi, internet ve tükenmişlik temaları
Her – Dijital bağımlılık ve yalnızlık üzerine distopik bir yorum
Oyun Dünyasında
Oyunlarda doomscrolling doğrudan yer almasa da, dijital içeriğe aşırı maruz kalmayı eleştiren oyunlar (Everything, Don’t Starve, The Stanley Parable) dolaylı eleştiriler sunar.
Doomscrolling, bilgi çağının ironik çelişkilerinden biridir:
Bilgilenmek isterken tükenmek.
Dünyada neler olup bittiğini öğrenmek elbette önemlidir.
Ancak her an her şeyi bilmek zorunda olmadığımızı fark etmek, zihinsel sağlığımızın ilk savunma hattıdır.
Dijital dünyayı tüketirken, kendimizi tüketmemeye dikkat etmeliyiz.
Bu madde ilginizi çektiyse aşağıdaki maddelere de göz atabilirsiniz:
