Büyük Konstantin (280-337), Roma İmparatoru, İmparatorluğu yeni bir din olan Hıristiyanlığa geçiren ve Hıristiyanlığı yasallaştıran ilk Roma İmparatoru; aynı zamanda bugünkü İstanbul olan Konstantinopolis’in kurucusu. Hıristiyan Avrupa medeniyetinin temellerini o atmıştır.
Günümüzde Sırbistan içinde yer alan Niş’te doğan Flavius Valerius Constantinus, general olan ve daha sonra imparatorluğa kadar yükselen Constantinus Chlorus ile mütevazı bir geçmişi olan ve aziz ilan edilen Helena’nın oğluydu. Constantinus, 306 yılında York’ta (İngiltere) beraberinde oğluyla Pictlere karşı düzenlediği sefer sırasında öldü. Oğlu Konstantin hiç vakit kaybetmeden babasının yerine geçerek hükümdarlardan birisi oldu. Ancak 324’te imparatorluğun tek hakimi oluncaya kadar tam 18 yıl geçmesi gerekecekti.
Konstantin’in Hıristiyanlığa dönerek din değiştirmesi çok ağır ilerleyen bir süreçti, ancak bunu tetiklediğine inandığı şey 312’de Ponte Milvio Savaşının arifesinde gördüğü rüyaydı. Rüyasında İsa ona askerlerinin kalkanlarının üzerine adının ilk iki harfini (Grek alfabesinde XP[1]) yazmasını öğütlüyordu. Konstantin bu öğüde itaat etti ve akabinde rakibi Maxentius’a karşı Hıristiyanların Tanrısından gelen bir işaret olarak gördüğü kesin bir zafer kazandı. Bundan böyle Hıristiyanlara yapılan zülüm son buldu; Konstantin ve diğer hükümdar Licinius 313’de bir hoşgörü fermanı olan ve Bütün Roma İmparatorluğunda Hıristiyanlığı fiilen kanunlaştıran Milano Fermanı’nı ilan etti. Konstantin Hıristiyan oldu, ancak Licinius Hıristiyanlığı kabul etmedi.
Ardından Konstantin ve Licinius arasında iktidar için silahlı bir mücadele başladı. Bu mücade 324’te Konstantin’in zaferiyle sonuçlandı; Konstantin, Doğu ve Batının imparatoru ve Hıristiyanlığın savunucusu oldu. Konstantin her geçen gün kilisenin işlerine daha fazla dahil olmaya başladı. Kilise önderlerini tek bir öğreti üzerinde anlaşmaları için Nicaea (İznik) Konseyi’nde topladı. Bu konseyde, halen bütün Hıristiyanların baş duası olan İznik İnanç Bildirgesi kabul edildi. Konstantin katedrallerin inşasına büyük paralar harcayarak oldukça cömert davranmıştır. Roma’da St. Peter ve St. John Lateran Manastırlarını inşa ettirdi. Çok önemli bir kararla Byzantium’u imparatorluğun yeni başkenti ilan ederek muazzam bir kente dönüştürdü. Ölümünden sonra Konstantin’in şerefine bugünün görkemli İstanbul’u olan şehir Konstantinopolis adıyla anılmaya başladı.
Konstantin’in ölüm döşeğinde vaftiz edilmesi, onu eleştirenler için Hıristiyanlığa yaklaşımının samimi olmadığının bir göstergesidir. Gerçekte onun inancında ne denli samimi olduğunun sayısız kanıtı mevcuttur: Pazar ayinlerinin yapıldığı günü tatil ilan etmiş; çocuklarını birer Hıristiyan olarak yetiştirmiştir. Kuzey Afrika’daki kiliseyle ilgili günümüze ulaşan mektuplar onun derin kişisel bağlılığına tanıklık eder. Üstelik geç vaftiz edilme erken Hıristiyanlık döneminde normal karşılanmaktaydı.
Konstantin tam da yaşadığı çağın insanıydı, son derece acımasız olabiliyordu. Hıristiyanlığı benimsedikten sonra bile üvey abisi Licinius’u idam ettirdi; Licinius’un oğlu Licinianus kırbaçlanarak öldürüldü. Karısı Fausta’yı banyoda kaynar suyla boğdurdu; oğlu Crispus ise kılıçtan geçirildi. Putperestliğe karşı arada bir tutum sergiledi; hoşgörüsünde samimiydi ama aynı zamanda politik de davranmaktaydı. Ayrıca çok cömertti ve kadınlar, çocuklar ve köleler için birçok yardımda bulundu.
Diğer alanlarda, Konstantin, büyük bir yenilikçi değildi. İmparatorluğun ekonomisine bir parça refah getirmişti. Yeni altın para bastırdı ve hiç de memnun kalınmayan yeni bir vergi düzeni getirdi. Hem sivil idareyi hem de profesyonel orduyu düzene koydu. Ancak Konstantin’in en kalıcı başarıları Hıristiyan Avrupa ve Doğu İmparatorluğu’dur.
KRONOLOJİ
280 27 Şubatta Naissus’da (Niş) doğdu
306 Tetraklardan (tetrarşi-dörtlü yönetim) biri oldu
312 Porte Milvio savaşı
313 Milano Fermanı, Hristiyanlığın fiilen yasallaştırılması
325 Ncaea’da (İznik) Kilise Konseyi
326 Konstantinopolis kuruldu
337 Vaftiz edildikten 2 hafta sonra 22 Mayısta öldü
Konstantin’in en kalıcı başarıları Hıristiyan Avrupa ve Doğu İmparatorluğu’dur.
KUTSAL MEZAR
[1] Grek alfabesindeki X ve P harflerinin iç içe geçmesiyle oluşturulan, erken dönem Hıristiyanlığın sembollerinden biri olan Labarum, Hz. İsa’nın Latince isminin (Christus) çok sayıdaki görünümünden biridir.
