Büyük Katerina (1729-96), tahtı zorla ele geçiren İmparatoriçe, 34 yıl boyunca hüküm sürdü ve Rusya’nın modern, refah içinde yaşayan bir devlet olarak büyük bir güce dönüşmesini sağladı.
Asıl adı Sophie Fredericke Auguste von Anhalt-Zerbst olan Katerina, Alman bir prensin kızıydı ve gelecekte Rusya’nın İmparatoriçesi olacaktı. 1745’te Ortodoks Kilisesinde Katerina adıyla ikinci kez vaftiz edildikten sonra, Büyük Peter’in torunu ve Rusya tahtının varisi olan III. Peter ile evlendi. Evlilikleri beklenildiği gibi olmadı, ancak Katerina öylesine hırslıydı ki kendini tüm kalbiyle saraya ve Rusya’daki yeni yaşamına adadı. St. Petersburg’da gizlice kendisine destek oluşturdu; bir dizi aşıktan ilki olan muhafız subayı Grigory Orlov’un aracılığıyla İmparatorluk muhafızlarının bağlılığını kazandı. 1762’de tam da birkaç ay önce Çar III. Peter olarak tahtı devralan, sevilmeyen ve alkolik olan kocası sarayda çıkarılan bir isyanla düşürüldü ve daha sonra öldürüldü. Böylelikle Rusya tahtını ele geçirmesi için Alman prensesin yolu açılmış oldu.
Katerina, liberal görüşlere önem veriyordu: büyük Fransız filozoflar Voltaire ve Diderot ile sık sık mektuplaşıyordu. Hatta 1773’te Diderot’u bizzat sarayında ağırladı. Fakat gelecek vaat eden bir dizi girişime ve 1767’de kurulan bir reform komisyonuna rağmen Katerina’nın iç politikaları sadece çarlığın gücünü pekiştirmeye yaradı. Soylulara daha geniş siyasal etkinlik verildi ve hükümetin daha verimli bir şekilde işlemesi sağlandı. Katerina, Aydınlanma fikirleriyle bağdaşmayacak şekilde serflere özgürlüklerini bağışlamadı ve serflerin durumu daha da kötüye gitti. 1775’te çıkan büyük köylü ayaklanmasını askeri kuvvetler kullanarak bastırabildi. Hazinesini kilise topraklarına el koyarak yeniden doldurdu.
Katerina, izlediği dış politika ve fetihleri yoluyla gözünü en yükseğe dikti. Rusya Katerina’nın hükümdarlığında Osmanlılara karşı iki savaş sürdürdü ve neredeyse İstanbul’un kapısına kadar dayandı. 1783’de Kırım’ı ve Karadeniz limanlarını aldı. Katerina’nın Rusyası hiç de müteessir olmadan Polonya’nın topraklarını kendi topraklarına kattı.
Rus kültürü beraberinde yabancı kültürle Katerina’nın zamanında gelişti. St. Petersburg’u granitten inşa edilmiş görkemli bir kente dönüştürdü. Arkasında, bugünün Hermitage Müzesinin çekirdeğini ve dünyanın en paha biçilemez sanat koleksiyonlarından birini bırakmıştır. Katerina, hem sanatı hem de bilimi teşvik etmiş; Rusya’daki ilk kız okulunu o kurmuştu.
Katerina’nın en büyük aşkı Grigory Potemkin, aynı zamanda en büyük danışmanıydı. Bir aristokrat olan Potemkin kendisini Osmanlılara karşı savaştığı sırada fark ettirdi. Tek gözü olan Potemkin, 1774’de Katerina’nın aşıklarından biri oldu. Yakın arkadaşlıkları aşkları bittikten çok sonra bile devam etti. Söylenildiği üzere Katerina Rusya’yı, Potemkin de Katerina’yı yönetmekteydi. Neredeyse bir sonraki on aşığından birini de o seçecekti. 1783’de Kırım’ı alan yine Potemkin’di. İmparatoriçe 1791’de Potemkin ölünceye kadar ona daima kendisiyle eşit muamele gösterdi.
Katerina, Potemkin’in ardından günlerce yas tuttu; ancak daha sonra 1796’ya kadar yaşamına devam etti. Yakın arkadaşı olan Fransa Kralı XVI. Louis’nin idam edilmesi ve devrim ordularının yürüyüşü son yıllarına gölge düşürdü.
KRONOLOJİ
1729 2 Mayısta Stettin (Szczecin) Polonya’da doğdu
1745 III. Peter ile evlendi
1762 Peter’in saray isyanıyla düşürülmesinin ardından tahtı ele geçirdi
1783 Kırım’ı aldı
1795 Polonya’nın son kez bölünmesi
1796 17 Kasımda St Petersburg’da öldü
KATERİNA’NIN AŞIKLARI
