HALK edebiyatında özel bir besteyle söylenen ezgi türü; bir uzunhava çeşidi…
Konusunu aşiret kavgalarından, kan davalarından, aşk maceralarından alır. Çoklukla Güney ve Orta Anadolu bölgelerinde söylenir.
Afşar (Avşar) bozlağı, Urum bozlağı, Türkmen bozlağı gibi türleri vardır.
Karacaoğlan Bozlağı, Dadaloğlu Bozlağı kişi adıyla, Türkmeni ve Cerit Bozlağı da aşiret adıyla söylenen bozlaklardandır.
Bazı kaynaklarda “Bozlak” bir ayak (makam) olarak gösterilmektedir. Oysa, bugün bilinen eski ve yeni Bozlaklar incelendiğinde, Bozlakların bir tek makamda değil, çeşitli makamlarda olabileceği görülmektedir.
Saz sanatçısı Gürbüz Sapmaz, bozlak hakkında şu bilgileri vermektedir:
“Bozlak kelime anlamı olarak bozulamak, bozlamak’tan gelir. Bir uzun hava türüdür. Bozulayarak söylemekten gelir. Ölüm, keder, askere gitmek gibi konuları anlatmak için ağıtlı bir tarzda söylenir. Kırşehir yöresi ve çevresindeki bozlaklar ağızlarına göre tasnif edilmelidir. Avşar ağzı, Türkmen ağzı ve Âşık Said ağzı. Ayrıca, Abdal ağzı yoktur. Bu ağız aslında Âşık Said ağzıdır. Âşık Said, kırk kırkbeş yaşına kadar beste de yapmış ki besteleri kendi köyünde (Toklumen) hâlâ söyleniyor. Abdallar buradan öğrendiklerini çalıp söylüyorlar. Abdallar Türkiye’nin her yerinde var ve birçok yeri gezdim. Bozlak çalabilir misiniz? Dediğimde, zeybek veya başka bir şey çaldılar. Abdal ağzı diye bir tavır ve ağız olsaydı her bölgede bozlak dinleyebilirdik. Sadece Şarkışla Abdalları bozlak biliyor ve söylüyor. Bu da, Kırşehir’den ve çevresinden öğrendikleri içindir.”
Bozlak makamı nedir?
Bozlak, ayrıca bağlamada yapılan bir düzene (akort) de verilen addır. Burada alt ve Orta teller “LA”, üst tel “SOL” sesine çekilir. Bu düzene “Abdal” düzeni de denmektedir. Bozlak ayrıca Kürdi makamındaki türleri belirten bir ayak adı olarak da “Bozlak Ayağı” şeklinde kullanılmaktadır.
En bilinen bozlak ustaları:
Toklumenli Aşık Said (1835-1910) – Toklumen, Kırşehir
Muharrem Ertaş (1913-1984) – Çiçekdağı, Kırşehir
Hacı Taşan (1930-1983) – Keskin, Kırıkkale
Çekiç Ali (1932-1973) – Kaman, Kırşehir
Ali Rıza Yurtoğlu (?-2005) – Balışeyh, Kırıkkale
Neşet Ertaş (1938-2012) – Çiçekdağı, Kırşehir
Bahri Altaş (1952-2018) – Kaman, Kırşehir
Neşet Abalıoğlu (1972 – 2023)- Kırıkkale
Erol Coke (1948 – 2000) – Keskin, Kırıkkale
Ekrem Çelebi (1952 – 2023) Çiçekdağı, Kırşehir
