İKTİDARI emekçilerin alamadığı, ama burjuvazinin de alacak kadar palazlanamadığı için siyasal gücünü bürokrasiye devrettiği rejimin adı; Marx açısından devrimci enerjiyi sınıf mücadelesinden uzaklaştıran bir rejim türü…
Bonapartizm, dar anlamıyla 19. yüzyılda Bonapart Hanedanının iktidarını koruması için izlenen politikaya verilen isimdir. Geniş anlamıyla ise Bonapartizm, güçlü ve merkezî bir devleti savunan asker ve bürokratların izlediği politikaları ifade eder.
Marx ve Engels’in 19. yüzyıl ortalarında Fransa’daki rejim hakkındaki tanımlarıdır.
Bonapartizm, sürekli çatışan burjuvazi ve işçi sınıfı yerine iktidarı devralır. Burjuvazi,
idare kabiliyetini kaybettiğinde ve işçilerin idareyi devralamayacağı durumlarda Bonapartizm “hakem” statüsünde belirir. İşçi sınıfı ve burjuvazi siyasal olarak geri çekilir ve bir hegemonya boşluğu meydana gelir. Bu boşluk, bürokrasinin birleştirici merkezi hiyerarşik yapısı ve devletin kurumları vasıtasıyla oluşturulan siyasal baskınlık ile doldurulmaya çalışılır. Yasama etkisiz hale getirilirken devlet erki yürütmede toplanır ve toplumu kendisine bağımlı kılar.
Marx, Bonapartizmin Sezarizm, faşizm veya diğer farklı totaliter yönetici sınıflar gibi aşırı derecede merkezi ve otokratik otoriteler olarak ortaya çıktığını ve bu haliyle “tarihin kendini önce trajedi, sonra komedi olarak tekrar ettiğini” savunmuştur.
Lev Troçki ise Bonapartizm terimini Stalin rejimini eleştirmek için kullanmıştır. Somut tarihsel koşullara bağlı olarak birçok biçim alabilen Bonapartizmin özü orduya, polise ve bürokrasiye dayanan bir diktatörlüktür.
ÖZETLE
1. Meşruluğunu örgütlenmemiş toplumsal kesimlerden, örneğin köylülerden aldığını iddia ederek, örgütlü sosyal sınıf ve baskı gruplarından görece bağımsız bir politika izleyen, çoğunlukla geçici nitelikteki yönetim biçimi.
2. Sınıflar yahut partiler üstü bir görüntü altında belli bir sınıfın çıkarını gözeten diktatörlük yönetimi.
3. Marksist devrim stratejisinde, ordunun da yardımıyla sosyalist parti tarafından kapitalist rejimin ortadan kaldırılmasıyla, iktidarın proletaryaya fiilen devredilmesi arasındaki dönem. (V.I. Lenin)
