Renklerin, melodramın, dansın ve dev prodüksiyonların büyülü dünyası.
Bollywood (İngilizce: Bollywood, Almanca: Bollywood, Fransızca: Bollywood), Hindistan’ın en büyük film endüstrisini tanımlayan terimdir. Merkezi Mumbai’de (eski adıyla Bombay) bulunur. Kelime, “Bombay” ve “Hollywood” sözcüklerinin birleşiminden türetilmiştir. Bollywood, yalnızca sinema değil; Hindistan’ın toplumsal, kültürel ve politik yaşamında da belirleyici bir rol oynayan devasa bir popüler kültür üretim merkezidir.
Bollywood’un kökleri 1913’te Dadasaheb Phalke’nin yönettiği Raja Harishchandra filmine kadar uzanır. Sessiz film döneminden 1940’ların romantik-dramatik yapımlarına, 1960’ların renkli dans ve müzikli filmlerine, 1970’lerin “öfkeli genç adam” motifine, 1990’ların romantik aile filmlerine kadar farklı evreler geçirmiştir. Günümüzde Bollywood yılda 1500’den fazla film üretmekte, sadece Hindistan’da değil, tüm Güney Asya’da ve diaspora topluluklarında izlenmektedir.
► Bollywood’un diğer film endüstrilerinden farkı nedir?
Bollywood filmleri genellikle üç saate yaklaşan uzunlukları, müzik ve dans sekanslarının filme entegre edilmesi, melodramın ön planda oluşu ve geniş aile ilişkilerine odaklanmasıyla ayrılır. Hollywood bireysel kahramanlığı öne çıkarırken, Bollywood çoğu kez kolektif aile bağlarını, toplumsal değerleri ve aşkın dramatik sınavlarını işler.
► Bollywood neden bu kadar popülerdir?
Çünkü filmler yalnızca bir eğlence değil, aynı zamanda kültürel bir ritüeldir. Hint toplumunun gündelik sorunlarını, hayallerini, aşk anlayışını ve sınıf çatışmalarını dramatik biçimde sahneye taşır. Aynı zamanda izleyiciyi dans, müzik, renkli sahnelerle büyüler. Diaspora içinse Bollywood, memleketle bağ kurmanın bir aracıdır.
► Bollywood’da müzik neden bu kadar önemlidir?
Çünkü Hindistan’da müzik, tiyatro ve edebiyat tarih boyunca iç içe olmuştur. Bollywood’da şarkılar filmin dramatik akışını kesintiye uğratmaz; tersine duyguyu yoğunlaştırır, karakterin iç dünyasını dışa vurur. “Playback singer” adı verilen şarkıcılar, oyuncuların sesine hayat verir. Lata Mangeshkar, Kishore Kumar ve Arijit Singh gibi isimler, filmlerin hafızalara kazınmasında belirleyici olmuştur.
► Bollywood sadece romantik filmler mi üretir?
Hayır. Bollywood’da romantizm baskın olsa da; aksiyon, suç, tarihi epik, sosyal dram, komedi ve hatta bilimkurgu örnekleri vardır. Sholay (1975) Western tarzıyla, Lagaan (2001) spor ve tarih temasıyla, PK (2014) dini dogmaları sorgulamasıyla farklı türlerin örnekleridir.
► Bollywood’un küresel etkisi nedir?
Bollywood, yalnızca Hindistan’da değil, Ortadoğu’dan Afrika’ya, Güneydoğu Asya’dan Avrupa’ya kadar geniş bir coğrafyada izlenir. Hollywood filmlerine alternatif bir görsel-işitsel estetik sunar. Ayrıca moda, dans (özellikle Bollywood dans koreografileri) ve müzik alanlarında da küresel popüler kültürü etkiler.
Edebiyatta: Salman Rushdie ve Arundhati Roy’un eserlerinde Bollywood yıldızlarının simgesel etkileri görülür.
Sinemada: Mother India (1957), Sholay (1975), Dilwale Dulhania Le Jayenge (1995), Lagaan (2001), 3 Idiots (2009).
Müzikte: Bollywood şarkıları dünya çapında “soundtrack” listelerine girmiştir.
Dizilerde: Netflix ve Amazon Prime gibi platformlar üzerinden Bollywood estetiğini yansıtan Hint dizileri küresel izleyici kazanmıştır.
Bollywood, Hindistan’ın yalnızca sinema endüstrisi değil, aynı zamanda toplumsal hayalin inşa edildiği dev bir kültürel sahnedir. Hem milyonları aynı anda ağlatan, hem dans ettiren; hem nostaljik değerleri, hem modernleşme sancılarını işleyen bir aynadır. Sinema sanatının “masalsı” damarını beslemeye devam etmektedir.
► POPÜLER KÜLTÜR
► KOLLYWOOD
► BAĞIMSIZ SİNEMA
► CANNES FİLM FESTİVALİ
► YERALTI EDEBİYATI
