BEŞİNÇİ kol, bir ülkede gizli olarak düşman için çalışan örgütü tanımlamaktadır. Fiili müdahale ile ele geçirilemeyen bir kitleyi ya da devleti propaganda, casusluk, sabotaj ya da terör yoluyla manevi etkiye maruz bırakmak suretiyle müdahaleye uygun hale getirmek ya da fiili savaş esnasında savaşı daha kolay kazanmak için yapılan her türlü manevi yıkıcı çalışmadır.
İkinci Dünya Savaşı’nda beşinci kol, müttefik ülkelerin iç cephelerinde yıkıcı çalışmalar yürüten Mihver ajanlarına verilen bir isimdi ve görevleri de sabotaj eylemlerine girişmek, korkuya, kafa karışıklığına sebebiyet vermek ve sonunda bir düşman istilasına yardım etmek olarak değerlendirilmekteydi.
Terimin yaratılması, milliyetçi bir lider ve General Franco’nun güvenilir teğmenlerinden biri olan General Emilio Mola’ya atfedilmektedir. Mola, Eylül 1936 da bir radyo yayında Madrid’e gidişleri sırasında şehre doğru ilerleyen dört ordu kuvvetinin yanı sıra, Madrid’in kendi içinde sabotaj ve benzeri eylemlerle saldırmaya hazır bir beşinci kola da sahip olduklarını öne sürmüştü. Bu öne sürüşle aslında Mola, beşinci kolun amacının ve çalışma tarzının da çerçevesi çizmekteydi.
Ernest Hemingway’in Beşinci Kol adlı tiyatro oyunu, 1930’ların İspanya’sını, başka bir deyişle savaşın öteki yüzünü anlatır.
