Bekletme merkezleri (holding centres), genellikle göçmenler, sığınmacılar, mülteciler veya sınır dışı edilme sürecinde olan kişilerin geçici olarak tutulduğu devlet destekli tesislerdir.
Bu merkezler, bir ülkeye yasa dışı yollarla giren veya vize ihlali yapan kişileri barındırmak için kullanılır.
Ayrıca, mülteci statüsü kazanmayı bekleyen kişilerin veya iltica başvuruları değerlendirme sürecinde olan bireylerin geçici olarak yerleştirildiği tesislerdir.
Bekletme merkezleri farklı statülerde ve amaçlarla kullanılır; bazıları insani koşullara sahipken, bazıları insan hakları ihlalleriyle gündeme gelmiştir.
1. Düzensiz Göçmenler
Ülkeye yasadışı yollarla giren kişiler, sınır dışı işlemleri tamamlanana kadar bu merkezlerde tutulabilir.
2. Sığınmacılar ve Mülteciler
İltica başvurusunda bulunan kişiler, başvurularının sonuçlanmasını beklerken bu tür tesislerde geçici olarak konaklayabilirler.
3. İnsan Kaçakçılığı ve İnsan Ticareti Mağdurları
Zorla çalıştırma veya cinsel sömürü gibi insan ticareti mağdurları, bekletme merkezlerinde korunma altına alınabilir.
4. Vize İhlali Yapan Yabancılar
Vize süresi dolmuş veya çalışma izni olmadan çalışan kişiler sınır dışı edilmeden önce bu merkezlere alınabilir.
5. Savaş veya Kriz Bölgelerinden Gelen Göçmenler
Savaş veya doğal afetler nedeniyle ülkesini terk etmek zorunda kalan kişilere geçici koruma sağlanabilir.
1. Transit Bekletme Merkezleri (Transit Holding Centres)
Havaalanları, sınır kapıları veya limanlarda bulunan, kısa süreli gözetim ve geri gönderme işlemleri için kullanılan merkezlerdir.
Örneğin: Paris Charles de Gaulle Havalimanı’ndaki bekleme alanları.
2. İltica Başvuru Merkezleri (Asylum Reception Centres)
Sığınma talebinde bulunan bireylerin değerlendirme sürecini tamamlamadan önce tutulduğu merkezlerdir.
Örneğin: Almanya’da BAMF’ye (Federal Göç ve Mülteciler Ofisi) bağlı mülteci kabul merkezleri.
3. Geri Gönderme Merkezleri (Deportation Centres)
Sınır dışı edilme sürecindeki kişilerin tutulduğu tesislerdir.
Örneğin: İngiltere’deki Yarls Wood Geri Gönderme Merkezi.
4. Geçici Mülteci Kampları (Temporary Refugee Camps)
Savaş, doğal afet veya siyasi kriz nedeniyle ülkesinden kaçan kişilerin geçici olarak barındığı alanlardır.
Örneğin: Türkiye’deki Geçici Koruma Kampları (AFAD yönetiminde).
5. İnsan Kaçakçılığı ve Çocuk Göçmen Merkezleri
Çocuk göçmenler ve insan ticareti mağdurları için özel olarak ayrılmış güvenli tesislerdir.
Bekletme merkezlerinde ülkeye ve merkezin statüsüne bağlı olarak farklı kurallar geçerlidir.
Güvenlik Önlemleri:
Bazı merkezler gözetim altında tutulurken, bazıları açık kapı politikası ile yönetilir.
Tıbbi ve Psikolojik Destek:
Uzun süreli bekleme durumlarında psikolojik destek sağlanması kritik bir ihtiyaçtır.
Sınırlı Hareket Özgürlüğü:
Kimi bekletme merkezlerinde göçmenler dışarı çıkamazken, bazı merkezlerde günlük aktiviteler serbest olabilir.
İnsani Koşullar ve Barınma Standartları:
Bazı ülkelerde bu tesisler insani koşullarda işletilirken, bazı yerlerde kötü muamele ve aşırı kalabalık sorunları gözlemlenmektedir.
1. ABD – Göçmen Tutuklama Merkezleri (Immigration Detention Centres)
Meksika sınırındaki göçmen akını nedeniyle oluşturulan tesisler, insan hakları ihlalleri ile gündeme gelmiştir.
2. Avrupa Birliği – Mülteci Kabul ve Sınır Dışı Merkezleri
Yunanistan’daki Moria Kampı, göçmen yoğunluğu nedeniyle insani krizle anılmıştır.
İtalya ve Almanya’da mülteci kabul merkezleri bulunmaktadır.
3. Türkiye – Geçici Koruma Merkezleri
Suriyeli mülteciler için AFAD tarafından yönetilen geçici barınma tesisleri mevcuttur.
4. Avustralya – Nauru Adası Gözaltı Merkezleri
Mültecilerin ülkeye girmeden önce adalarda tutulduğu ve büyük eleştiriler alan sistem.
1. İnsan Hakları İhlalleri
Birçok bekletme merkezi aşırı kalabalık, hijyen eksikliği ve kötü muamele gibi nedenlerle eleştirilmektedir.
2. Süresiz Tutukluluk
Bazı ülkelerde göçmenler süresiz olarak bekletilebilir ve bu durum psikolojik travmalara yol açabilir.
3. Yetersiz Hukuki Destek
İltica başvurusu yapan birçok kişi avukata veya tercümana erişememektedir.
4. Çocuk Göçmenlerin Durumu
Yalnız seyahat eden veya ebeveynlerinden ayrılan çocukların barınma ve eğitim hakları ihlal edilebilmektedir.
Birleşmiş Milletler (BM) ve İnsan Hakları Örgütleri:
Göçmen ve mültecilerin insan haklarına uygun barındırılmasını sağlamak için raporlar ve düzenlemeler yayınlamaktadır.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM):
İltica hakkının korunması ve sınır dışı uygulamalarının hukuk çerçevesinde yapılması için kararlar vermektedir.
Uluslararası Göç Örgütü (IOM):
Göç politikalarının daha insani hale getirilmesi için projeler yürütmektedir.
Bekletme merkezleri, düzensiz göçmenler ve mülteciler için geçici barınma alanlarıdır.
Bazıları insani yardım amacıyla kullanılırken, bazıları insan hakları ihlalleri nedeniyle eleştirilmektedir.
Uluslararası düzenlemeler, bu merkezlerin daha insani koşullarda işletilmesini sağlamaya çalışmaktadır.
