Bir masa etrafında toplanan birkaç diplomat mı, yoksa yüzyılı biçimlendiren bir fikir masası mı?
Atlantik Konseyi, görünürde bir düşünce kuruluşu; gerçekte Batı siyasetinin nabzını tutan bir güç odak noktasıdır.
Atlantik Konseyi (İng. Atlantic Council; Alm. Atlantischer Rat; Fra. Conseil Atlantique), 1961 yılında Washington DC’de kurulmuş, ABD merkezli uluslararası bir düşünce kuruluşudur (think tank).
Kuruluş amacı, Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’nün (NATO) değerlerini sivil alanda desteklemek, transatlantik iş birliğini geliştirmek ve dünya siyasetinde Batı merkezli bir vizyonun sürekliliğini sağlamaktır.
Konseyin çalışmalarında güvenlik, enerji, ekonomi, iklim, teknoloji, siber savunma ve küresel yönetişim temaları öne çıkar.
Atlantik Konseyi, Soğuk Savaş döneminde Sovyet yayılmacılığına karşı Batı ittifakının entelektüel cephesini oluşturdu. 1970’lerde “Atlantik Toplumu” kavramını öne çıkararak Avrupa ve ABD arasındaki askeri ittifakı kültürel bir kimliğe dönüştürdü.
Berlin Duvarı’nın yıkılmasıyla birlikte Konsey, klasik güvenlik politikalarından ekonomi ve enerji politikalarına yöneldi; 2000’li yıllarda ise Orta Doğu, Afrika ve Asya’da “demokrasi, reform ve serbest piyasa” ekseninde raporlar yayımlayarak NATO’nun dış politika vizyonuna paralel bir söylem geliştirdi.
Bugün Konsey’in yönetim kurulu, eski büyükelçiler, bakanlar, emekli generaller, enerji ve teknoloji devlerinin yöneticilerinden oluşur; bu da onu bir fikir platformundan çok bir “stratejik danışma masası” hâline getirir.
► Atlantik Konseyi’nin resmî bir yetkisi var mı?
Hayır. Ancak yayımladığı raporlar ve forumlar, NATO, Beyaz Saray ve Avrupa Komisyonu karar süreçlerini doğrudan etkiler.
► Kimler finansal destek sağlıyor?
ABD Dışişleri Bakanlığı, Avrupa Komisyonu, NATO, Microsoft, Google, Chevron, Lockheed Martin gibi kurum ve şirketler Konsey’in başlıca sponsorları arasındadır.
► Türkiye’nin konseydeki yeri nedir?
Türkiye, NATO üyesi olarak Konsey’in raporlarında sıkça yer alır. Özellikle enerji koridorları, Karadeniz güvenliği ve savunma sanayi başlıklarında Türkiye, “kritik denge unsuru” olarak tanımlanır.
► Atlantik Konseyi’nin en bilinen etkinliği nedir?
Her yıl düzenlenen Atlantic Council Global Energy Forum ve Future Leaders Summit, dünya enerji politikalarını ve genç lider vizyonlarını şekillendiren en etkili platformlardandır.
► Eleştiriler nelerdir?
Konsey, “Batı çıkarlarını insan hakları söylemiyle meşrulaştırmak” ve “küresel politikayı Atlantik eksenine hapsetmek”le eleştirilir. Eleştirmenlere göre Konsey, bir düşünce kuruluşundan çok “politik mühendislik laboratuvarı”dır.
Atlantik Konseyi doğrudan popüler kültürde görünmez, ancak onun temsil ettiği zihniyet birçok film ve dizide arka plan olarak yer alır. House of Cards’taki “think tank diplomasisi”, Syriana’daki enerji lobileri ve Mission: Impossible serilerindeki “gölge kurumlar” kurgusu, bu tür yapıların toplumsal imgesini besler.
Belgesel yapımlarda ve politik romanlarda Atlantik Konseyi, sıklıkla “kararların perde arkası” metaforunun modern örneği olarak geçer.
Atlantik Konseyi, bir çağın vicdanını değil, çıkar dengesini temsil eder.
Küresel sorunları “Batı değerleri” perspektifinden çözmeye çalışırken, dünyanın geri kalanında yeni çatlaklar yaratır.
Yine de, çağdaş diplomasinin nasıl yürüdüğünü anlamak isteyen herkesin bakması gereken ilk yerlerden biridir: çünkü bugünün politikaları çoğu zaman orada, bir rapor cümlesiyle başlar.
► NATO
► ÇEK DEFTERİ DİPLOMASİSİ
► AUKUS
► EMPERYALİZM
► YUMUŞAK GÜÇ
