Ne istiyoruz? Neden istiyoruz? Ve gerçekten kendi isteğimiz mi bu? Arzu, yalnızca bireysel bir dürtü değil; yönlendirilen, kurgulanan ve bazen bastırılan bir politik alandır. Arzunun politikası, görünmeyeni ortaya çıkarır: Özgürlük sandığımız isteklerin ardındaki iktidarı.
Arzu, genellikle bireyin içinden gelen bir istek ya da yönelim olarak tanımlanır. Ancak çağdaş felsefe, özellikle psikanaliz, eleştirel teori ve postyapısalcılık etkisiyle arzunun inşa edilen, denetlenen ve ideolojik olarak biçimlendirilen bir şey olduğunu vurgular.
Yani “istemek”, yalnızca içsel bir dürtü değil; toplum, kültür, medya ve iktidar ilişkileri içinde şekillenen bir eylemdir. Arzu, bastırılmaz yalnızca — aynı zamanda üretilir.
Freud: Arzu, bastırılmış dürtülerin sonucudur. Kültür, bastırma üzerine kurulur.
Lacan: Arzu, eksiklikle tanımlanır. İnsan, her zaman eksik olanı arzular.
Deleuze & Guattari: Arzu, bir eksiklik değil; üretimdir. Kapitalizm arzuyu denetler, kanalize eder.
Butler ve Queer Teori: Arzu, cinsiyet kimlikleriyle normatif biçimde şekillendirilir.
Foucault: Arzunun denetimi, disiplin toplumunun temel araçlarındandır. Arzu, bedenin ve zihnin siyasallaşmış hâlidir.
Tüketim Arzusu: Reklam ve medya, eksiklik üretir, ardından “çözüm” satar.
Cinsellik ve Normlar: Kimin neyi isteyebileceği sosyal olarak belirlenir.
İktidar ve Direniş: Arzu, aynı zamanda özgürleşme alanıdır. Bastırılan arzu, isyana dönüşebilir.
Dijital Çağda Arzu: Beğeni, görünürlük, onay alma arzusunun algoritmalarla düzenlenmesi
Kitap Dünyasında
Anti-Oedipus – Deleuze & Guattari: Psikanalize ve kapitalizme karşı arzunun radikal yorumu
Gender Trouble – Judith Butler: Toplumsal cinsiyetin arzuyu nasıl düzenlediği
The Consumer Society – Jean Baudrillard: Arzunun metalaşması ve simülasyon düzeni
Sinemada ve Dizilerde
Her – Dijital bir varlığa duyulan arzu ve onun sınırları
Blue Is the Warmest Color – Normatif arzuların dışında kalan aşkın politik boyutu
Fight Club – Tüketim kültürünün dayattığı arzu formlarına başkaldırı
Oyun Dünyasında
Catherine – Cinsellik, bağlılık ve arzu üzerine psikolojik bir labirent
Bioshock Infinite – Arzu, ideoloji ve ütopya arasındaki karmaşık ilişkiler
Cyberpunk 2077 – Arzunun beden ve kimlik üzerinden teknolojik manipülasyonu
Arzu, yalnızca neye yöneldiğimizi değil; kimin bizi nasıl yönlendirdiğini de gösterir. Bu nedenle arzunun politikası, hem iktidarın nasıl çalıştığını hem de direnişin nerede başlayabileceğini anlamanın bir anahtarıdır. Çünkü neyi istediğimiz kadar, neden ve nasıl istediğimiz de siyasidir.
Bu madde ilginizi çektiyse aşağıdaki maddelere de göz atabilirsiniz:
