2010 yılında başlayan, Arap halklarının demokrasi, özgürlük ve insan hakları taleplerinden ortaya çıkmış; bölgesel, toplumsal bir siyasi-silahlı hareket… Bu hareket bağlamından gerçekleşen protestolar, mitingler, gösteriler ve iç çatışmalar…
Bir Kuzey Afrika ülkesi olan Libya’da hükûmet ve Muammer Kaddafi karşıtı gösterilerle başlamış ve daha sonrasında gerçek anlamıyla bir iç savaşa dönüşmüş ayaklanmalar bütünüdür.
Arap Baharı dalgası devrim niteliğinde bir dalgadır. Tunus, Mısır, Libya, Suriye, Bahreyn, Cezayir, Ürdün ve Yemen’de büyük çapta; Moritanya, Suudi Arabistan, Umman, Irak, Lübnan ve Fas’ta küçük çapta olmak üzere tüm Arap dünyasını etkilemiştir.
Bu ülkelerin bir kısmında yönetim değişmiş, bir kısmında devrim sonrası darbe yaşanmış, bir kısmında ise hiç değişim yaşanmamıştır.
Arap Baharı; ülkeleri etkilemiş olmakla beraber oluşan siyasi boşluklar neticesinde, var olan terör örgütleri güçlenmiş ve yeni terör örgütleri de peyda olmuştur.
Terör sorunu beraberinde toplu katliamları ve arkasından göçleri getirmiştir.
Her devrim sonrası eski rejimler yıkılıp yerine yeni rejimler gelirken, Arap Baharı bu süreci gerçekleştirememiştir. Arap Baharı halklar tarafından başlatılmış, yönetimler tarafından şekillendirilmiş bir süreç olmuştur. Hatta Libya ve Mısır yönetimleri diktatörlerinden arındırılmış, fakat yerini iç savaş ve darbe yönetimine bırakmıştır.
Arap Baharı devrim niteliği ile ortaya çıkmıştır, fakat geride darbe, terör ve iç savaşlar bırakmıştır. Arap Baharı sürecinin oluşturduğu siyasi boşluklar neticesinde El-Kaide, PYD, Hizbullah, IŞİD gibi terör örgütleri güçlerine güç katmıştır. Terör örgütlerinin sahada varlık göstermeleri ile artık Arap Baharı süreci çıkar savaşları sürecine dönüşmüştür. Bu yeni sürece Batılı güçlerin de müdahaleleri ile Ortadoğu bugün istikrardan olabildiğince uzaklaşmıştır.
Arap Baharı neden oldu?
2011 Tunus’ta bir seyyar satıcının ekonomik nedenlerle kendisini yakmasıyla başlayan ve adeta domino etkisi yaparak tüm Arap Devletlerine yayılan kitlesel isyan. Bu İsyanla Arap halkı korku duvarlarını aşarak demokrasi savaşı verse de elde ettikleri yeni kazanımlar eskiyi aratır hale gelecekti.
Arap baharının amacı nedir?
Bu devrimlerin bahar diye adlandırmasının nedeni yüzyıllardır süregelen Arap ülkelerindeki diktatöryel rejimlere halkın isyan etmesidir. Bu isyanların temelinde diktatöryel rejimlerin yanı sıra işsizlik, gıda enflasyonu, siyasi yozlaşma, ifade özgürlüğü ve kötü yaşam koşulları vardır.
Arap Baharı’nı kim ateşledi?
İlk isyan 17 Aralık 2010’da Tunus’ta 26 yaşındaki bilgisayar mühendisi Muhammed Bouazizi’nin, valiliğin önünde kendini ateşe vermesiyle başladı.
Arap Baharı Sürecinde Bazı Ülkelerde Yaşanan Gelişmeler
Süreçten her devlet değişik şekillerde etkilenmiştir. Bazı devletlerde süreç daha kısa sürmüş ve değişimler hızlı yaşanmış buna karşın Suriye’de olduğu gibi bazı devletlerde ise süreç daha uzun süreli ve kanlı gerçekleşmeye devam etmektedir.
Libya: Muammer Kaddafi, muhalifler ile mücadelesini uzun süre sürdürmüş, ancak sonunda ele geçirilmiştir. Şu anda Geçici Ulusal Konsey ülkeyi yönetmektedir.
Cezayir: 19 yıllık olağanüstü hal durumu şubat 2011’de kaldırılmıştır.
Fas: Kral Muhammet tarafından ekonomik imtiyazlar verilmiş ve yeni oluşturulacak demokratik yapının temellerini belirlemeye yönelik referandum kararı alınmıştır.
Ürdün: Kral Abdullah bin Abdül Aziz tarafından, 1 Şubat 2011 tarihinde başbakanlığını Rifai’nin gerçekleştirdiği kabine dağıtılarak yeni bir kabine kurulmuştur.
Mısır: 25 Ocak 2011 tarihinde başlayan gösterilerin sonucunda Mısır lideri Hüsnü Mübarek, yaklaşık yarım yüzyıllık iktidarını bırakmak zorunda kalmış ve mahkemede yargılanmaya başlanmıştır. Ancak devlet yönetimini kaybetmek istemeyen askeri konseyin varlığı yeni halk hareketlerinin başlamasına ve bu doğrultuda Tahrir merkezli gösterilerin artmasına neden olmaktadır. Bu arada yapılan ilk demokratik seçimleri, Özgürlük ve Adalet Partisi kazanmıştır.
Tunus: Tunus lideri Zeynel Abidin Bin Ali, 23 yıl yönettiği ülkesini terk etmiş, yeni yönetim kurulmuş ve tüm siyasi mahkûmlar serbest bırakılmıştır.
Umman ve Yemen: Meclisin işleyişi, hükümet ve bakanlıkların çalışmalarına ilişkin rahatsızlık yaratan uygulamalarda düzenlemeye gidildi.
