1. (Edebiyat) Bir fikrin, davranışın eylemin, duygunun, bir kavramın ya da bir nesnenin simgelerle, sembollerle ifade edilmesi. Os. İstiare-i Temsiliyye.
Güzel sanatlarda (resim, heykel vb.) adalet, gözü bağlı ve bir elinde kılıç ötekinde terazi ile sembolize edilir; bu bir alegoridir.
2. Bir görüntü, bir yaşantı, düşünce, kavram veya bir davranışın daha iyi kavranmasını sağlamak için simgesel bir bağ kurulması ve bu bağın heykel ya da resim aracılığıyla görsel sanatlarda aktarılması.
Alegori, 17. yüzyıla kadar resimlerde görülen mitolojik, dinî ve moralistik konulardan ibaretken sonralarında beşerî ve toplumsal alanlarda da yer alır.
Bir miras gibi dönemsel değişikliklere uğrayan, kültürel sembollerin anlam bulduğu alegori, bir dolaylı anlatımın türüdür.
Alegori kelimesi, Grekçe olup, “öteki/diğer” anlamına gelen “allos” ve “toplulukta konuşmak” anlamına gelen “agoreuein” kelimesinin birleşimidir.
İlk alegorik eser nedir?
Bazı araştırmacılar, İbn-i Tüfeyl’in tek alegorik eseri olan Hayy bin Yakzan ile bizim de bu tarzı benimsediğimizi savunur. Bunun yanı sıra bazı araştırmalar da Hüsn-ü Dil’in ilk olabileceğini belirtir.
Alegoriyi nerelerde görebilir, nerede kullanabilirsiniz?
Hemen hemen yerde alegori örnekleri görülebilir. Farklı sanat ve iletişim formlarında kendine geniş bir kullanım ağı bulan alegori, sıklıkla edebiyatta karşımıza çıkar. Romanlar, hikâyeler ve şiirlerde görebileceğimiz bu tarz; karakterler, olay örgüleri ve mekânlar aracılığıyla genellikle moral, etik veya politik bir mesajı iletmek için kullanılır.
Resim ve heykel gibi sanat eserleri ise alegorinin sıklıkla kullanıldığı bir diğer alandır. Görünenin ötesindeki anlamları iletmek için alegorik ögeler tercih edilir. Mimari yapılara baktığınızda da tasarımlarında alegorik unsurlar görebilirsiniz.
Film ve televizyon yapımları da sıklıkla alegori içerir. Bazı filmler, sosyal eleştirilerini veya felsefi temalarını alegorik unsurlarla ifade eder. Bu tür filmler, seyirciyi düşündürmeye ve farklı perspektifler sunmaya yönelik olur. Çocuklara yönelik yapımlar ise sıklıkla alegori kullanarak karmaşık konuları basit ve anlaşılır bir şekilde sunar.
Alegori kullanım alanları sadece bunlarla da sınırlı değil. Politikacılar ve aktivistler, genellikle karmaşık politik durumları veya ideolojileri açıklamak için alegorik hikâyelerden yararlanır. Dinî metinler, eğitim ve felsefe de alegori anlatım biçiminden faydalanır.
Bir alegori ve bir metafor arasındaki fark nedir?
Bir alegori, soyut kavramları temsil etmek için semboller kullanan bir anlatıdır, metafor ise yeni bir anlam yaratmak için iki şeyi doğrudan karşılaştıran bir konuşma şeklidir. Hem alegori hem de mecaz sembolizmi kullanırken, alegoriler tipik olarak daha geniş ve karmaşık bir sembol seti içerir ve genellikle tam bir anlatı olarak yapılandırılır.
Alegorilerdeki bazı ortak temalar nelerdir?
Alegorilerdeki ortak temalar arasında ahlaki dersler, sosyal veya politik yorumlar ve dini veya felsefi kavramlar yer alır. Örneğin, George Orwell’in Hayvan Çiftliği , Rus Devrimi ve Stalinist dönem için bir alegoridir ve hayvan karakterleri siyasi yolsuzluğu ve propagandayı hicvetmek için kullanır.
Edebiyatta Alegori Örnekleri
Pota
Arthur Miller’in oyunu, The Crucible , 1950’lerde McCarthyizm ve “Kızıl Korkuluk” alegorisi olarak yazılmıştır. Amerika’da bu süre zarfında insanlar yanlış bir şekilde Komünist partiye üye olmakla suçlandılar. Pota , 1692 yılında Massachusetts’in Salem kentinde kuruludur ve cadı avı yapan topluluklara odaklanmıştır. Kızıl Korkus’a çok benzeyen, Salem halkı kısa sürede kimsenin güvende olmadığını buldu, çünkü insanlar kendilerini kurtarmak için isimler verdiler.
Hayvan Çiftliği
Hayvan Çiftliği , özellikle Sovyet Rusya’da Komünizmi temsil etmek için yazılmıştır. Yazar, George Orwell, İkinci Dünya Savaşı’ndan önce Rusya’da Komünist Devrime yol açan Rus Çar II. Nicholas Darbesini anlatmak için çiftlikteki hayvanları kullanıyor. Hayvanlar, iktidardakilerin bir ulusun ideolojisini nasıl değiştirebileceğini gösterirken, devrimin açgözlülüğünü ve yolsuzluğunu temsil ediyor. Yol gösterici bir ilke olarak, hayvanlar şöyle yazar: “Bütün hayvanlar eşittir.” Bu daha sonra yapılan değişikliklerle bozulur: “Ama bazı hayvanlar diğerlerinden daha eşittir”. Rus Devrimi.
Aslan, Cadı ve Dolap
CS Lewis’in bu ünlü alegorisi dini sembolizmle doludur. Sadık bir Hıristiyan olan Lewis, dini ideolojisini zorlamak için Narnia kitaplarını kullanmayı planlamadığını söyledi, ancak paralellikler açık ve büyük bir Hristiyan izliyor. Aslan, Aslan, ölümden dirilen Mesih benzeri bir şahsiyettir. Bu okumaya göre Aslan’a ihanet eden Edmund, Judas’a ve Edmund’u özendiren Beyaz Cadı’ya benziyor, Şeytan’a karşılık geliyor.
