AKREDİTİF, finansal bir kurum tarafından, ismi geçen lehtara, belirtilen belgeleri ibraz etmesi karşılığında, gene belirtilen miktardaki ödemenin yapılması için düzenlenmiş bir belgedir. Aynı zamanda şartlı bir banka kredisidir.
Tarafların ilk defa ticaret yaptığı durumlarda alıcı ve satıcı birbirini tanımaz. Bu yüzden kişiler, birbirine karşı olan sorumluluğu bankalar aracılığıyla resmîleştirir. Lehtar sıfatıyla hareket eden bankanın düzenlemiş olduğu belge, akreditif olarak kabul edilir.
Akreditifler, Milletlerarası Ticaret Odasının yayınladığı “Akreditiflere İlişkin Birörnek Usuller ve Uygulama Kuralları” broşürüne tabidir.
Akreditif Özellikleri Nelerdir?
Akreditif özelliklerinin başında kredi limiti gelir. Taraflar, birbirlerine karşı sorumluluklarını resmîleştirmek için bir kredi belgesi kullanılır. Bu şekilde büyük miktarların ödemesi gerçekleştirilebilir. Ek olarak bu yöntem, uzun vadeli işlemler için de tercih edilebilir.
Dış ticaret işlemleri bazı riskler taşıyabilir. İthalatçı ve ihracatçı riskleri en aza indirmek için bu yöntemi tercih eder. Akreditif, ihracat esnasında bankalar tarafından düzenlenir. Anlaşma sağlandığında işlem için bir metin hazırlanır. Bu yazıda, ithalatçının ihracatçıya vermesi gereken belgelerin zamanı ve karşılığında ödenecek tutar yer alır. Belgeye göre ihracatçı, yüklemeyi yaptıktan sonra ödemeyi alacağını bilir. İthalatçı da istediği zaman diliminde malları teslim alacağına emin olur.
Bu işlem sırasında, ihracatçı ya da nakliyeci gerekli belgeleri ibraz etmek zorundadır. Bu belgeler, finansal özellik taşıyabilir veya kambiyo senedi vasfında olabilir. Ek olarak ticari belgeler için çek listesi gereklidir. Nakliye belgeleri, işlemin gerçekleşmesinde önemli rol oynar. Taşıma belgeleri olarak bilinen konşimentonun da ibraz edilmesi gerekir.
Akreditif Türleri Nelerdir?
Akreditif işlemi, farklı çeşitlere sahiptir. Akreditif türleri; ödeme koşulları, şekil şartları ve verdikleri güvenceler doğrultusunda üçe ayrılır.
Ödeme Yöntemleri
Akreditif sürecinde üç farklı ödeme yöntemi bulunur. Bunlar; peşin, vadeli, kabul kredili ödeme biçimleridir. Peşin ödemede ithalatçı parayı verir ve ihracatçının malları göndermesini bekler. Bu yöntem, ihracatçı için en güvenli seçenektir.
Vadeli akreditif ödeme şeklinde ise ihracatçı sattığı mala dair ithalatçıya belli bir süre içinde ödeme yapar. Bir malın alım satımında anlaşmaya varıldıktan sonra karşı tarafa ilgili detaylar doğrultusunda fatura gönderilir.
Akreditifli ödemede kabul kredili yöntem de tercih edilir. Bu yöntem, açılan vadeli akredifteki parayı zamanı gelmeden kullanma hakkı verir. Kabullu kredide poliçe düzenlendiği için bu işlem vadeli yöntemden farklıdır.
Şekil Şartları
Şekil şartları açısından bu işlem, dönülemez ve dönülebilir olmak üzere ikiye ayrılır. Dönülebilir şekil şartında uyarı olmadan amir istediği zaman işlemi iptal edebilir. Bu şekilde açılan işlemlerde alıcı zararlı çıkabilir. Satıcıyı mal bedelini tahsil etmek zorunda bırakabilir.
Dönülemez teyitsiz akreditif maddeleri arasında, “Lehtarın rızası olmadan işlem iptal edilemez.” ibaresi yer alır. Bu madde, ödemeyi güvenceye alır ve ihbar bankasının ödeme sorumluluğunu kısıtlar. Dönülemez teyitli işlemde satıcının ülkesindeki teyit bankası, kendi taahhüdünü işleme ekler. Bu sayede akreditif işlemi sıkıntısız bir şekilde gerçekleşebilir.
Verdikleri Güvenceler
Akreditif, verilen güvenceler doğrultusunda teyitli ve teyitsiz olmak üzere ikiye ayrılır. Teyitli işlem, ihracatçı açısından en güvenilir ödeme yöntemi kabul edilir. Belgeleri eksiksiz teslim ettiği zaman teyit bankası, amir kurumun onayını beklemeksizin ihracatçıya ödeme yapar. Bu sayede akreditif masrafları aksamadan alınır. Teyitsiz işlemlerde ise belgeler, amir bankaya gönderilir ve kurumun ödeme yapması beklenir.
AKREDİTİF ÇEŞİTLERİ
Rotatif Akreditif (Revolving Documentary Credit)
Rotatif akreditif, alıcı ile satıcı arasında süreklilik gösteren bir alım-satım anlaşmasının olması durumunda kullanılır. Her yükleme için ayrı ayrı akreditif açtırmak yerine kararlaştırılan süre boyunca yapılacak tüm yüklemeleri kapsamak üzere tek bir akreditif açtırılır. Akreditif otomatikman yenilenerek kullanılabilir hale gelir. Rotatif akreditifler, zamana veya miktara bağlı olarak açılırlar.
Red-Clause Akreditif (Red-Clause Documentary Credit)
Red-Clause akreditifler satıcının malları hazırlaması için ön finansman ihtiyacının olduğu durumlarda kullanılır. Bu tip akreditiflerde akreditif tutarının bir kısmı veya tamamı malların sevkiyatından önce satıcıya peşin olarak ödenir. Akreditifin red-clause olarak adlandırılmasının sebebi, mektupla açılan akreditiflerde, bu özelliğe dikkat çekilebilmesi için peşin ödeme şartının kırmızı ile yazılmasıdır. Günümüzde böyle bir duruma rastlanılmamakla beraber akreditifler red-clause olarak anılmaya devam etmektedirler.
Stand-by Akreditif (Stand-by Credit)
Stand-by akreditifler, bir tür garantidir. Akreditifi açan banka, akreditif lehtarına karşı üçüncü bir şahıs adına garanti vermekte, üçüncü şahıs ile yapılmış olan sözleşmenin yerine getirilmemesi halinde ödemede bulunulacağını teyit etmektedir. Stand-by akreditiflerde ödemenin yapılabilmesi için ibraz edilen belge, sevk belgesi olmayıp. garanti konusu işlemin yerine getirilmediğini gösterir belgedir.
Devredilebilir Akreditif (Transferable Documentary Credit)
Devredilebilir akreditiflere ilk lehtarın malın asıl satıcısı veya üreticisi değil de komisyoncusu/aracısı olduğu durumlarda başvurulmaktadır. Bu aracı firmalar ihraç malını kendi üretmeyip, bu malı üreten veya temin eden ikinci lehtara veya lehtarlara ihraç imkanı sağlamakta, yeterli parasal güce sahip olmadıkları veya banka kredisi sağlayamadıkları durumlarda bir finansman aracı olarak devredilebilir akreditifleri tercih etmektedirler. Bir akreditif, amir banka tarafından sadece açık bir biçimde “devredilebilir” olarak adlandırıldığı takdirde devir yapılabilir.
ÖNEMLİ HUSUSLAR
Alıcı için:
Akreditif şartlarının sözleşmeye uygun olduğundan emin olun.
Akreditifte sadece ihtiyacınız olan bilgi ve belgeleri talep edin, gereksiz teknik detaya girmekten kaçının.
İhracatçının hazırlayamayacağı belgeleri talep etmeyin.
Akreditifte talep ettiğiniz bilgiler için belge talep edin. Bankaların sadece belge üzerinden inceleme yapacağını unutmayın.
Malın sözleşmeye uygunluğu ile ilgili tereddüdünüz varsa gözetim raporu isteyin.
Tereddüt ettiğiniz durumlarda bankanızdan yardım alın.
Satıcı için:
Satış sözleşmesini ticari iş akışınıza uygun hazırlamaya dikkat edin.
Akreditifi ilk açıldığında dikkatlice inceleyin. Uygun görmediğiniz / yerine getiremeyeceğiniz bir şart var ise değişiklik talep edin.
Akreditifteki vadelerin ya da sürelerin yükleme yapmak, belgeleri hazırlamak ve ibraz etmek için yeterli olduğundan emin olun.
Hizmet aldığınız tarafların (nakliyeci, sigortacı vs.) istenen belgeleri ne kadar sürede hazırlayacağını bilin.
Sadece akreditifte istenen belgeleri hazırlayın, istenmeyen belge eklemeyin.• Hazırlanan belgelerin akreditif şartlarına uygun olduğuna emin olun.
Belgeleri olabildiğince erken bankanıza teslim edin ki rezerv tespit edilmesi durumunda düzeltmeye zamanınız kalsın.
Belgelerin amir bankaya rezervli gönderilmesi durumunda ödemenin gecikecebileceğini ya da hiç ödenmeyebileceğini dikkate alın.
Eğer mümkünse firmanızda akreditifi kontrol, koordinasyon ve işlem takibi için en az bir kişi görevlendirin.
