ABD Merkez Bankası (FED), 1913 yılında kurulmuştur. FED’in kuruluş yasasında izleyeceği para politikası için üç temel amaç belirlenmiştir: En üst düzeyde istihdamın sağlanması, fiyat istikrarının gerçekleştirilmesi ve uzun dönemli faizlerin makul düzeyde tutulması.
FED’in yönetim yapısı Guvernörler Kurulu (Board of Governors), Açık Piyasa İşlemleri Kurulu (Federal Open Market Committee – FOMC) ve 12 bölgesel Federal Rezerve Bankası’ndan oluşmaktadır. Guvernörler Kurulu, ABD Başkanı tarafından atanan ve Senato tarafından onaylanan 7 üyeden oluşur. Bu üyeler 14 yıllık bir süre için atanırlar.
FED’in görevleri nedir?
ABD ekonomisinin etkin işleyişini ve daha genel olarak kamu yararını desteklemek için FED’in görevleri arasında beş temel husus yer alır:
1. Federal Rezerv, ABD ekonomisinde maksimum istihdamı ve istikrarlı fiyatları (enflasyon) teşvik etmek için ülkenin para politikasını yürütür,
2. Finansal sistemin istikrarını teşvik eder,
3. Finansal kurumların güvenliğini ve sağlamlığını gözetir,
4. Ödeme ve mutabakat sisteminin güvenilirliğine ve verimliliğine katkı sağlar,
5. Tüketici odaklı denetim ve incelemeyi destekler.
Jackson Hole Toplantısı Nedir?
1913 yılında FED’in kurulmasına yönelik yasa Başkan Woodrow Wilson tarafından onaylandıktan sonra kurulan komite (Federal Reserve Bank Organization Committee) Federal Rezerv Bankaları’nın nerede olması üzerine çalışmaya koyulurlar. Bölge seçimlerinde dönemin nüfus ve ticari önemi gibi faktörler dikkate alınırken, Komite zamanın demir yolları noktaları gibi hususları da göz önünde bulundurur. Ayrıca tarım bölgeleri ve finans çevreleri arasında da bir güvensizlik mevcuttur.
Tüm bu hususlar çerçevesinde Missouri eyaletinin, istisnai olarak St. Louis ve Kansas City’de bulunan iki Federal Rezerv Bankası’na ev sahipliği yapması kararlaştırılır. Bu şehirlerden Kansas City sonraları Jackson Hole toplantıları ile de anılmaya başlar. Bu toplantılar başlangıçta eyaletin tarım meseleleri üzerine farklı yerlerde yapılmaktadır. Ancak 12. FED Başkanı Paul Volcker’ın katılmasını sağlamak adını toplantı yeri Jackson Hole olarak belirlendikten sonrasında, gündem konusu da para politikaları odağına çevrilir ve dönemin çok önemli ekonomistleri de toplantıya katılım sağlamaya başlar.
O günden sonra oldukça rağbet görmeye başlayan Jackson Hole toplantıları, bugün için dünyada en uzun süredir devam eden merkez bankacılığı konferanslarından biri haline gelmiştir. Bu sempozyum sayesinde günümüzde de, ekonomistler, finansal piyasa katılımcıları, akademisyenler, ABD hükümeti temsilcileri ve medya katılımcıları uzun vadeli politik konuları tartışmak üzere bu toplantıda bir araya gelmeye devam ediyorlar.
FED’in küresel rolü ve önemi nedir?
FED’in faiz oranlarındaki bir değişiklik, Amerikan bankalarının maliyet yapılarına yansır ve bu yüzden politika faizindeki değişim, piyasadaki diğer faiz üzerinde de bir domino etkisi yaratır. Piyasa faizlerindeki değişim ise ekonomik aktivitede ve finansal piyasalarda önemli değişimlere neden olabilir.
Öte taraftan FED’in küresel piyasalardaki yüksek etki gücü sebebiyle, FED tarafından yürütülen para politikası ve alınan faiz kararları, döviz kurları başta olmak üzere, hemen hemen tüm varlık fiyatlarını ve uluslararası ticaret hacmini de etkiler.
Faiz Kararlarının Belirlenmesi ve Açıklanması
FED’in FOMC organı, yıl boyunca düzenli olarak planlanmış sekiz toplantı ve gerekli görüldüğünde planlanmamış toplantılar düzenler ve bu toplantılarda Federal Fon Oranı’nı belirler. Düzenli olarak planlanan toplantıların tutanakları ise, karar tarihinden üç hafta sonra yayımlanır.
Faiz Artırımının Sonuçları
Faiz oranlarının önemli olmasının en önemli sebebi, bu oranların hane halkı ve işletmelerin borçlanma maliyetlerini ve harcama kararlarını etkilemesidir. FED’in faiz artırması piyasa faizlerini de yukarıya taşır ve bu da dolaylı yoldan tüketicilerin ve işletmelerin borçlanmalarını sınırlayacaktır.
Faiz Düşürülmesinin Etkileri
Daha düşük faiz oranları, daha fazla insanı borçlanma yoluyla yeni bir ev veya otomobil almaya ve genel olarak daha fazla alışverişe teşvik edecektir. Düşük oranlar aynı zamanda işletmeleri yeni ekipman satın alma, tesisleri güncelleme veya daha fazla işçi işe alma gibi büyümeye yönelik yatırımları da canlandırır.
FED’in Etki Kapsamı ve Önemi
En başta da değindiğimiz üzere, FED’in etki kapsamını sınırlandırmak zordur. FED’in aldığı kararlar Amerika Birleşik Devletleri ekonomisini yakından ilgilendirirken, gerek doların rezerv para olma özelliği gerekse ABD’nin dünya ekonomisindeki rolü sebebiyle dünyadaki tüm piyasalar üzerinde de önemli ölçüde etki sahibidir. Üstelik bu etkinin hızı, günümüz haberleşme araçlarının sunduğu imkânlar dolayısıyla piyasalar üzerinde anında hissedilmeye başlanır.
FED’in Küresel Piyasalara Etkisi
FED’in faiz kararları, bilanço büyüklüğü veya piyasalardaki beklentilere yön verdiren tüm açıklamaları, başta dolar endeksi olmak üzere, dolarla fiyatlanan altın, gümüş ve petrol gibi emtia fiyatlamalarına etki eder. Aynı şekilde FED’in izlediği para politikalarının etkisi borsa fiyatlamalarında kendini hissettirir.
