Finike’de 5 kez defineci saldırısına uğrayan Delicedere Mezarı sonunda dinamitle parçalandı. 2019’da Likya eserini el yapımı bombayla patlatan kaçakçılar, yarım kalan yağmayı 5 yıl sonra tamamlamış oldu.
Antalya’nın Finike ilçesine bağlı Turunçova bölgesinde yer alan, dünyaca ünlü Likya kaya mezarlarından Delicedere, beşinci kez definecilerin hedefi oldu. 2000, 2012 ve 2015 yıllarında defineci tahribatına uğrayan kaya mezarının alt kısmı 2019 yılında el yapımı bomba ile patlatılmıştı.
Bu saldırıdan ve ilerleyen yıllarda devam eden kaçakçılık girişimlerinden sonra koruma önlemi alınmayan Delicedere Anıt Mezarı’nın 6 ay önce yeniden saldırıya uğradığı, sol tarafındaki benzeri nadir bulunan kabartmaların dinamitle patlatıldığı ortaya çıktı.
Gazete Duvar’ın aktardığına göre; dünyada eşine az rastlanır eserdeki büyük tahribatın, göz göre göre nasıl meydana geldiğinden söz eden Toroslar ve Akdeniz Kıyıları Çevre Koruma Derneği (TORAÇDER) Başkanı Önder Akülkü, Likya Uygarlığı’nın izlerini, sembollerini taşıyan antik yapıların bulunduğu bölgenin tamamının tehlike altında olduğunu vurguladı.
Likya dönemine ait kaya mezarının orijinal halinin, saldırılardan sonra büyük bir değişime uğradığını belirten Akülkü, eserin kaçakçılar tarafından yıldan yıla parçalanışını şu sözlerle anlattı:
“2019’da kaya mezarının alt kısmı patlatıldı. Üstelik bu facia, ‘geliyorum’ diye diye geldi. Definecilerin mezarın üstünde çalıştığını görenler jandarmaya ihbar etti. Bölgeye gelen jandarma ekibi, kayalıkta açılmış karot delikleri tespit etti. Gelen ekip, deliklerin patlayıcıyla doldurulduğunu, üzerinin çimentoyla kapatıldığını ve dışarı doğru kabloların çıktığını görünce, yanlarında yeterli ekipman olmadığı için o an müdahale edemedi. Sonraki günlerde yetkililer patlayıcıların nasıl söküleceğini tartışırken, defineciler bu boşluğu fırsat bilip anıtı patlattı.”
Anadolu’daki kültürel miras üzerindeki koruma zafiyetini ortaya koyan bu tahribatlardan ilki yaşanmadan hemen önce, 21 Aralık 2018’de jandarmayı arayan bir bölge sakini, kaya mezarında kaçak kazı yapıldığı ihbarında bulunmuştu. Bölgeye giden jandarma ekipleri, mezarın altındaki kayalıkta delici aletle açılan 12 delik fark etti. Açıktaki patlayıcı, bulunduğu yerden çıkarılarak Ankara Jandarma Kriminal Laboratuvarı’na gönderildi.
Toplantıda, kaya mezarına yerleştirilen patlayıcıların patlatılmadan çıkarılmasına karar verildi. Karar üzerine ekipler, 21 Şubat 2019’da olay yerine gittiğinde kaya mezarına yerleştirilen 12 patlayıcının patlatıldığını ve mezarın alt kısmının parçalandığını tespit etti. Bu saldırıya rağmen kaya mezarında herhangi bir koruma önlemi alınmadı.
Kaderine terk edilen kültürel miras, geçtiğimiz aylarda tekrar saldırıya uğradı. Kaya mezarının üzerinde bulunan insan figürleri, bu saldırı neticesinde parçalandı.
Kaya mezarının yaşadığı tahribatın sosyal medyada paylaşılması üzerine harekete geçen Antalya Müzesi, bölgeye restorasyon ekibi gönderdi. Kayadan kopan parçaların uzmanlar tarafından yerine yapıştırıldığı belirtildi.
Likya kaya mezarının, antik yol güzergahında cirit atan kaçakçılar tarafından adım adım tahrip edilip, en sonunda parçalanmış olmasına tepki gösteren TORAÇDER Başkanı Önder Akülkü, bölgede defineci tahribatının inanılmaz boyutlara ulaştığını söyledi.
Likya mirası Delicedere Mezarı’nın, 2024 yılındaki son kaçakçılık girişiminde parçalanışından 6 ay boyunca kurumlardan kimsenin haberdar olmadığını belirten Akülkü, “Bölgedeki duyarlı insanlar, bildikleri eserleri tescil ettirmekten çekinir hale geldi. Eserler duyulduğu andan itibaren hedef haline geliyor. Hiçbir koruma önlemi alınmıyor” dedi.
Benzer girişimler son yıllarda Likya Yolu üzerindeki pek çok noktada gündeme geldi. Tarihi eserlerin yağmaya açık hale geldiğini belirten uzmanlar, bu güzergah üzerinde fotokapan, dron ve devriye ekiplerle daha etkin önlemler alınmasını öneriyor.
Velev'i
Google Haberler üzerinden takip edin
